Συνοπτικός Πίνακας Εκφραστικού Λόγου

Συνοπτικός Πίνακας Εκφραστικού Λόγου

0 –1 έτους

–                 Διαφοροποιεί τον πόνο και τη χαρά με το κλάμα/ φώνηση

–     Ποικίλλει το ψέλλισμα από ήχους φωνηέντων σε σύμφωνα / επανάληψη συλλαβών  π. χ. /ma ma ma /

–                 Παίζει με τους ήχους και εναλλάσσει  στον τόνο της φωνής

–                 Μιμείται ήχους και τον τόνο της φωνής και της ομιλίας  των άλλων

–                 Κατανοεί το ναι- όχι.

–                 Εκτελεί απλές εντολές  π.χ. φέρε την μπάλα, έλα εδώ.

–                 Παρακολουθεί τους άλλους όταν συζητούν.

–                 Λέει 2 - 3 λέξεις συνειδητά αν και όχι πάντα καθαρά

1 –2 ετών

–                 Κουνάει / γνέφει το κεφάλι για ναι / όχι

–                 Αναγνωρίζει ορισμένες απλές λέξεις (ως 50 ουσιαστικά γύρω στα 2 χρόνια)

–                 Ηχολαλεί την τελευταία λέξη σε πρόταση που ακούει

–                Παράγει ήχους ζώων και μπορεί να τους χρησιμοποιήσει για να ονομάσει ζώα

–                 Κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας 1 - 2 λέξεις (πού γιαγιά;).

–                 Απαντά σε ερώτηση τύπου « Τι είναι αυτό; » με το όνομα του αντικειμένου

–                 Παράγει προτάσεις 2 λέξεων (περίπου στον 23^ο μήνα)

–                 Χαίρεται τα ποιηματάκια και τραγουδάκια και προσπαθεί να συμμετέχει

–                 Λέει γύρω στις 22 λέξεις

–                 Λέει όχι και τη λέξη

–                 Ονομάζει δυο μέρη του σώματος

–                 Κατανοεί πιο σύνθετες εντολές (βάλε το ποτήρι στο τραπέζι)

2 –3 ετών

–                 Προτάσεις 2 λέξεων, περιλαμβάνει επίθετα, π.χ. « μεγάλο αυτοκίνητο », καθώς και ιδιοκτησία, π.χ. « το μεγάλο αυτοκίνητό μου »

–                 Εκφράζει ανάγκες για τουαλέτα

–                 Ονομάζει 7-9 μέρη του σώματος του

–                 Αναφέρεται στον εαυτό του με το όνομά του

–                 Αρχίζει να παράγει χρόνους ρημάτων π.χ. «πήγε»

–                 Λέει πάνω/ κάτω, μέσα/ έξω

–                 Ονομάζει ένα χρώμα (συνήθως κόκκινο)

–                 Εμφανίζεται ο πληθυντικός των λέξεων, προς το τέλος αυτής της περιόδου

–                 Λέει «τι», «που», «τι είναι αυτό», συν 2-3 λέξεις

–                 Χρησιμοποιεί προτάσεις 4 λέξεων

3 –4 ετών

–                 Διηγείται τις άμεσες εμπειρίες του

–                 Αναφέρει τη χρησιμότητα απλών αντικειμένων

–                 Εκφράζεται στο μέλλοντα

–                 Χρησιμοποιεί αντωνυμίες αυτός/ αυτή

–                 Ονομάζει μέχρι τέσσερα χρώματα

–                 Λέει ανοιχτό/ κλειστό, ψηλό/ χαμηλό-κοντό, γεμάτο/ άδειο

–                 Χρησιμοποιεί πληθυντικό και μπορεί να μετρήσει

–                 Κάνει ερωτήσεις τύπου «πώς ;»

4 –5  ετών

–                 Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις, π/χ. «κλώτσησα τη μπάλα και πήγε στο δρόμο»

–                 Χρησιμοποιεί λέξεις «αδερφός/ -ή», «παππούς»

–                 Διηγείται γνωστές ιστορίες  χωρίς βοηθητικές εικόνες.

–                 Χρησιμοποιεί πολυσύνθετες προτάσεις

–                 Διαχωρίζει τους ήχους, δυνατός/ χαμηλός

–                 Χρησιμοποιεί ονομασίες κατά κατηγορίες, π.χ. φρούτα, ζώα, ρούχα

–                 Γνωρίζει αντίθετες έννοιες

–                 Κάνει ερωτήσεις τύπου «ποιος», «ποιο», «πότε»

–                 Κάνει σωστή χρήση των χρόνων

–                 Κατανοεί τις συζητήσεις, στο σπίτι και στο σχολείο

–                 Κατανοεί συνθετότερες χωρικές έννοιες (πάνω από, κάτω από, πίσω, πλάι).

–                 Κατανοεί συνθετότερες χρονικές έννοιες (αργά το βράδυ).

–                 Συγκρίνει κατά μέγεθος (μεγάλος - μεγαλύτερος, μικρός -μικρότερος, κ.α.)

–                 Έχει λεξιλόγιο 1500 λέξεων.

–                 Σχηματίζει προτάσεις με 4 - 5 λέξεις.

–                 Αρθρώνει όλα τα σύμφωνα και τα συμφωνικά συμπλέγματα .

–                 Λέει δύσκολες. και πολυσύλλαβες λέξεις.

–                 Μιλάει με ευχέρεια, χρησιμοποιώντας απλές προτάσεις

–                 Κάνει ερωτήσεις, χρησιμοποιώντας πού, γιατί, τι ;

–                 Συνδυάζει ρήματα και ουσιαστικά

–                 Λέει το όνομα και το επίθετό του

Τραυλισμός Διαταραχή Ομιλίας

Ο τραυλισμός χαρακτηρίζεται ως μια διαταραχή που αφορά τη ροή του λόγου. Οι δυσχέρειες εμφανίζονται στο ρυθμό, τη μελωδία και την ταχύτητα κατά τη διάρκεια της ομιλίας.

Οφείλεται σε αδυναμία ελέγχου του μηχανισμού ομιλίας, δηλαδή σε μικροσυσπάσεις των μυών που χρησιμοποιούνται για τη διεξαγωγή της ομιλίας.

Εμφανίζεται στην προσχολική ηλικία, κυρίως σε ηλικίες 2-5 ετών.  Η συχνότητα της αποτελεί το 5% σε παιδιά και το 1% στο γενικό πληθυσμό. Παρουσιάζεται συχνότερα στα αγόρια με αναλογία 4: 1 έναντι των κοριτσιών.

Τα αίτια που προκαλούν τον τραυλισμό δεν έχουν ακόμα διευκρινιστεί. Ωστόσο έρευνες δίνουν ευθύνες σε συνδυασμό οργανικών, ψυχολογικών, περιβαλλοντικών και κληρονομικών παραγόντων.  Κάποιοι παράγοντες θεωρούνται οι εξής: 
v   οργανικές βλάβες στον εγκέφαλο, που επηρεάζουν το μηχανισμό ομιλίας 
v   το οικογενειακό περιβάλλον και η στάση των γονέων απέναντι στο παιδί 
v   κληρονομικότητα 
v    διγλωσσία
 v   έντονη επιδοκιμασία για την ομιλία του παιδιού.

Ο τραυλισμός δεν πρέπει να συγχέεται με την ταχυλαλία και τον πρώιμο τραυλισμό, που αφορά ένα φυσιολογικό στάδιο εξέλιξης στην ομιλία του παιδιού. 

Χαρακτηριστικά: 
Τα κύρια χαρακτηριστικά που θα συναντήσετε κατά τη διάρκεια της ομιλίας  σε παιδιά με τραυλισμό και σίγουρα θα σας κινήσουν το ενδιαφέρον είναι τα ακόλουθα:

α) επαναλήψεις ήχων, συλλαβών αλλά και μονοσύλλαβων λέξεων

β) επιμηκύνσεις ήχων κυρίως σε αρχική θέση

γ) χρήση επιφωνημάτων και παρεμβολές άσχετων φωνημάτων ή συλλαβών ανάμεσα στις λέξεις

δ) έντονες παύσεις πριν ή κατά τη διάρκεια λέξεων

ε) κομπιάσματα

στ) περιφράσεις (χρήση του ορισμού ή περιγραφή της λέξης αντί για την ίδια τη λέξη)

ζ) συσπάσεις των μυών του προσώπου, λαιμού, χεριού (tics) και αποφυγή βλεμματικής επαφής.

  Η συμπεριφορά του παιδιού: 
Ο τραυλισμός επηρεάζει την προσωπικότητα και το συναισθηματικό κόσμο του παιδιού. Επικρατεί άγχος, αγωνία και αμηχανία κατά τη διάρκεια της ομιλίας του. Επίσης, παρατηρούνται αρνητικά συναισθήματα όπως φόβος, ανασφάλεια, οργή κ.α. Το παιδί εμφανίζει μια έντονη επιθετικότητα, αντιδραστικότητα, χαμηλή αυτοεκτίμηση και άρνηση για ομιλία.

Τα παραπάνω στοιχεία της συμπεριφοράς του παιδιού με τραυλισμό επηρεάζουν τη σχέση και την επικοινωνία του παιδιού με τα υπόλοιπα άτομα. Δυσχεραίνει επίσης τη σχολική του επίδοση αλλά και την ένταξή του παιδιού σε κάποια ομάδα οδηγώντας το στην απομόνωση.
Οικογενειακό περιβάλλον:   
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως το οικογενειακό περιβάλλον και οι σχέσεις των γονέων με το παιδί ίσως επηρεάζουν την εμφάνιση αλλά και την εξέλιξη του τραυλισμού.

Για το λόγο αυτό το οικογενειακό κυρίως περιβάλλον θα πρέπει να είναι κατάλληλο για την πιο επιθυμητή συμπεριφορά και πορεία του παιδιού με τραυλισμό. Επίσης, οι σχέσεις των γονέων και όσων έρχονται σε επαφή με το παιδί θα πρέπει να στηρίζονται σε μια ποιοτική επικοινωνία.

Οι γονείς πρέπει να επικεντρώνουν την προσοχή τους  περισσότερο στο τι θέλει να πει το παιδί και όχι τόσο στον τρόπο που το λέει. Με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιείται διάλογος, γεγονός που θα βοηθήσει το παιδί.

Επίσης, θα πρέπει να μιλήσουν μαζί του για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Οφείλουν να βοηθήσουν το παιδί να αποδεχτεί το πρόβλημα, αφού βέβαια έχει γίνει αποδεκτό και από τους ίδιους.

Οι γονείς δεν πρέπει να κοροϊδεύουν το παιδί και την ομιλία του και να μη ζητάνε από αυτό να επαναλάβει σωστά και καθαρά αυτά που είπε.   Οφείλουν να αφήνουν το παιδί να ολοκληρώνει την πρότασή του και να μην το διακόπτουν ή να το συμπληρώνουν εκείνο.

Να δείχνουν στο παιδί πως αυτό που λέει είναι κατανοητό και πως το παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή.  Σκόπιμο είναι επίσης  να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο όταν το παιδί μιλάειφυσιολογικά και όταν τραυλίζει. 

Οι γονείς θα πρέπει να το επιβραβεύουν σε κάθε του προσπάθεια. Να το ενθαρρύνουν να εμπλέκεται σε διαλόγους και συζητήσεις και να μην δείχνουν ανήσυχοι και αγχωμένοι όταν το παιδί μιλάει μπροστά σε κόσμο.

Δεν θα πρέπει να κατακρίνουν το παιδί και κυρίως να μη συγκρίνουν την ομιλία του με εκείνη των αδελφών του ή με άλλων παιδιών. Ακόμη σκόπιμο είναι να αποφεύγουν γεγονότα και καταστάσεις που προκαλούν άγχος στο παιδί.  

Τέλος, θα πρέπει να προτρέπουν το παιδί να εκδηλώνει τα συναισθήματά του αλλά και να εκφράζει ελεύθερα τις σκέψεις και τις προτιμήσεις του.

Το κυριότερο όμως μέλημα των γονέων είναι να απευθυνθούν  σε κάποιον ειδικό, μόλις παρατηρήσουν δυσχέρειες στην ομιλία του παιδιού. Εκείνος θα τους ενημερώσει, θα τους συμβουλεύσει και θα αποφασίσει ποιο είναι το πιο κατάλληλο θεραπευτικό πρόβλημα για το παιδί. 
Γεγονός είναι πως δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη θεραπεία για την εξ ολοκλήρου αντιμετώπιση του τραυλισμού. Σίγουρα όμως υπάρχει τεράστια βελτίωση και αποτελεσματικότητα όταν ο τραυλισμός αντιμετωπιστεί στην αρχή της εμφάνισής του.

Μαθησιακές δυσκολίες

Μαθησιακές δυσκολίες 

Ο όρος Μαθησιακές Δυσκολίες χρησιμοποιείται για να  δηλώσει μια ομάδα διαταραχών που αφορούν την κατάκτηση και τη σωστή χρήση του προφορικού και γραπτού λόγου. 

Τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες συναντούν δυσκολίες σχετικά με τον προφορικό λόγο και την ακουστική κατανόηση, στον μηχανισμό γραφής και ανάγνωσης και τέλος στις μαθηματικές ικανότητες.

Οι διαταραχές αυτές φαίνονται να οφείλονται σε δυσλειτουργίες του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν πως η ύπαρξη τους οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες ενώ κάποιοι άλλοι ότι τα προβλήματα συμπεριφοράς οδηγούν στην εμφάνισή τους.

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες αφορούν το 20-25% του πληθυσμού και εμφανίζεται αρκετά πιο συχνά σε αγόρια από ότι σε κορίτσια.

Χαρακτηριστικά:

_Κατά τη διάρκεια του προφορικού λόγου μπορεί να σας προβληματίσουν:

α) δισταγμός για ανάπτυξη διαλόγου και επικοινωνία

β) «φτωχή» παραγωγή, χρήση μικρών λέξεων

γ) δυσκολία στο να βρουν τις κατάλληλες λέξεις

δ) περιγραφή γεγονότων ή ιστοριών με τυχαία σειρά χωρίς να υπάρχει κάποιο νόημα

ε) ανολοκλήρωτες προτάσεις, «φτωχή» πραγματολογία και βλεμματική επαφή

στ) δυσκολία στην κατάτμηση των λέξεων στους ήχους τις και αδυναμία στη δημιουργία τις.

 _Όσον αφορά το μηχανισμό ανάγνωσης ίσως παρατηρήσετε: 
α) αργή εκμάθηση του μηχανισμού ανάγνωσης σε σχέση με τους συνομήλικους
β) μειωμένη κατανόηση του κειμένου που διάβασε
γ) συλλαβιστή ανάγνωση και αρκετά κομπιάσματα
δ) δεν υπάρχει κατάλληλος χρωματισμός της φωνής κατά τη διάρκεια ανάγνωσης και τήρηση των σημείων στίξης
ε) χάνουν τη σειρά στο κείμενο που διαβάζουν
στ) συγχέουν γράμματα ή λέξεις με άλλα-ες που μοιάζουν οπτικά.

_Σχετικά με το μηχανισμό γραφής και την ορθογραφία ίσως σας κινήσουν το ενδιαφέρον:

α) παραλείψεις, προσθαφαιρέσεις ή αντικαταστάσεις γραμμάτων, συλλαβών και λέξεων

β) δε χρησιμοποιούνται ή χρησιμοποιούνται σε λανθασμένη θέση τα κεφαλαία γράμματα

γ) δε χρησιμοποιούνται τα σημεία στίξης ή τα τονικά σημεία

δ) δεν υπάρχει κενό μεταξύ των λέξεων και παρατηρείται κακός γραφικός χαρακτήρας

ε) η δομή και η οργάνωση στο γραπτό δεν είναι κατάλληλη ενώ το λεξιλόγιο τους είναι περιορισμένο

στ) ενώ γνωρίζουν τους κανόνες ορθογραφίας δεν τους χρησιμοποιούν

_ Σχετικά με τη μαθηματική λογική μπορεί να σας προβληματίσουν:

α) αδυναμία να μετατρέψουν τις γλωσσικές πληροφορίες σε μαθηματικές αναπαραστάσεις

β) δυσκολία στη σύγκριση μεγεθών και ποσοτήτων

γ) δυσκολία κατά την διαδικασία κατάκτησης των μαθηματικών εννοιών και στρατηγικών που χρειάζονται για την επίλυση προβλημάτων

_Άλλες συνηθισμένες συμπεριφορές που παρατηρούνται σε παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι:

α) διαταραχές της μνήμης

β) περιορισμένη συγκέντρωση της προσοχής και εύκολη κόπωση

γ) δυσκολίες στον προσανατολισμό χώρου και χρόνου

δ) έλλειψη κοινωνικοποίησης και χαμηλή αυτοεκτίμηση

ε) υπερκινητικότητα

στ) αποδιοργάνωση σε περιβάλλον όπου επικρατεί άγχος και ένταση.

Σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον:

Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί πως τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν είναι ανίκανα για μάθηση. Τα παιδιά αυτά διαθέτουν έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, επεξεργασίας των πληροφοριών και αντίληψης.

Αυτό που πραγματικά χρειάζονται και θα βοηθήσει στη βελτίωση των δυσκολιών τους είναι ένα διαφορετικό πρόγραμμα διδασκαλίας προσαρμοσμένο σε αυτά και τις αδυναμίες τους. 

Κύριος σύμμαχος για την καλύτερη εξέλιξη των δυσκολιών είναι η συνεργασία οικογενειακού και σχολικού περιβάλλοντος. Θα πρέπει να συζητήσουν από κοινού για τις δυσχέρειες που έχουν παρατηρηθεί στο παιδί και να συνεργαστούν ώστε να προσαρμόσουν και τα δύο περιβάλλοντα στις ανάγκες του παιδιού.

Στο οικογενειακό περιβάλλον θα πρέπει να επικρατεί ηρεμία και οι γονείς να είναι ψύχραιμοι και υπομονετικοί. Δε πρέπει να του μεταδίδουν το άγχος τους γεγονός που θα το αποδιοργανώσει και θα το οδηγήσει σε αισθήματα χαμηλής αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης.

Αντίθετα οφείλουν  να το στηρίζουν ψυχολογικά και να εφευρίσκουν διάφορες τακτικές που θα διευκολύνουν τη ζωή του γενικά αλλά κυρίως τη στάση του απέναντι στη μάθηση.  

Θα πρέπει να του δώσουν κίνητρα για τη βελτίωση των σχολικών του ικανοτήτων, να υπάρχει συνεχής ενθάρρυνση και να βοηθήσουν να καταργηθεί η ιδέα της διαφορετικότητας που ίσως έχει δημιουργηθεί.  

Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να αναπτύξει μια σχέση συνεργασίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης με το παιδί. Θα πρέπει να είναι στοργικός, υπομονετικός, γεμάτος κατανόηση, να το επιβραβεύει και να το ενθαρρύνει συνέχεια. Οφείλει να του προσφέρει εξατομικευμένη και διακριτική βοήθεια αλλά και περισσότερο χρόνο.

Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να αξιολογεί περισσότερο την προσπάθεια παρά τη μορφή του γραπτού του και να μην το συγκρίνει με άλλους μαθητές. Οφείλει να πραγματοποιεί δραστηριότητες , οι οποίες επιτρέπουν τη συμμετοχή του παιδιού με Μαθησιακές Δυσκολίες και θα του τονώσουν την αυτοπεποίθηση.

Τέλος, δε θα πρέπει να τον υπερφορτώνει με πολλή δουλειά για το σπίτι, δεδομένου ότι κουράζεται εύκολα και η μη ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων θα τον οδηγήσουν σε αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα.

Η συνεργασία με τους ειδικούς:

Ο καλύτερος σύμμαχος για την αντιμετώπιση και την  αποκατάσταση των δυσκολιών σε αυτά τα παιδιά είναι η έγκαιρη διάγνωση.

Για αυτό το λόγο γονείς και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αποταθούν σε κάποιον ειδικό αμέσως αφού παρατηρήσουν συμπεριφορές και χαρακτηριστικά που θα τους προβληματίσουν.

Εκείνος θα τους ενημερώσει και θα τους δώσει συμβουλές για την καλύτερη αντιμετώπιση των δυσκολιών του παιδιού και την καταλληλότερη συμπεριφορά απέναντι σε αυτό. 

Τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν την ικανότητα να προοδεύσουν στο σχολικό αλλά και στο κοινωνικό περιβάλλον. Ας τα βοηθήσουμε λοιπόν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους και ας τους δώσουμε τη δύναμη και την ευκαιρία να επιτύχουν τους στόχους τους και να γίνουν ανεξάρτητα και παραγωγικά μέλη της κοινωνίας μας.

Για το λόγο αυτό μη διστάσετε να επικοινωνήσετε για οποιαδήποτε απορία ή για να ζητήσετε βοήθεια.

 

Άντρη Καντηλάφτη Λογοπαθολόγος/ Λογοθεραπεύτρια