Πως να καταλάβω αν το παιδί μου έχει κάποια Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία;;;

Θαυμάζετε την ευφυΐα του Αϊνστάιν;  Τις εκπληκτικές δημιουργίες του Πάμπλο Πικάσο ή του Λεονάρδο Ντα Βίντσι; Ή μήπως προτιμάτε τις εφευρέσεις του Θώμας Έντισον; Πόσοι από εμάς δε θα θέλαμε τα παιδιά μας να μοιάσουν σε αυτά τα πρότυπα, να είναι το ίδιο επιτυχημένα και να αποκτήσουν τη φήμη τους. . . Γνωρίζετε όμως πως εκτός από το γεγονός της επιτυχημένης πορείας τους έχουν ακόμα ένα κοινό χαρακτηριστικό. . . ;

Δυσλεξία ή

Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία

Η δυσλεξία δηλώνει μια απροσδόκητη σχολική αποτυχία ή χαμηλή επίδοση, που δεν δικαιολογεί η ηλικία του παιδιού και οι εκπαιδευτικές - περιβαλλοντικές συνθήκες και ευκαιρίες, ενώ το νοητικό δυναμικό του παιδιού είναι φυσιολογικό. 

Σχετίζεται κυρίως με τους μηχανισμούς γραφής και ανάγνωσης και για το λόγο αυτό εντοπίζεται στην ηλικία των 5-6 ετών, δηλαδή στα πρώτα χρόνια φοίτησης του παιδιού.

Στην Ελλάδα το ποσοστό των παιδιών με δυσλεξία φαίνεται να κυμαίνεται στο 3-5%, ενώ εμφανίζεται κυρίως στα αγόρια με αναλογία 4:1 έναντι των κοριτσιών. 

Άγνωστα παραμένουν επίσης τα αίτια , που προκαλούν την εμφάνισή της. Ορισμένες έρευνες πιστεύουν πως δεν πρόκειται για μια μεμονωμένη αιτιολογία αλλά για ένα σύνολο αιτιών, οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους και αφορούν δυσλειτουργίες στην περιοχή που ελέγχει τις γλωσσικές λειτουργίες, ενώ κάποιες άλλες ρίχνουν ευθύνες στην ημισφαιρική κυριαρχία.

Σύμμαχος πάντως στην εμφάνιση της δυσλεξίας φαίνεται να είναι η κληρονομικότητα με ποσοστό 85%.

Χαρακτηριστικά

 Όσον αφορά την ανάγνωση ίσως παρατηρήσετε τα εξής:

α) αργή και συλλαβιστή ανάγνωση χωρίς τήρηση των σημείων στίξης

β) συχνό χάσιμο της σειράς του κειμένου

γ) δυσκολία στην κατανόηση

δ) σύγχυση γραμμάτων ή λέξεων με όμοια-ες τους ακουστικά ή οπτικά

ε) αντικαταστάσεις, παραλείψεις, προσθαφαιρέσεις ή αντιμεταθέσεις γραμμάτων , συλλαβών ή λέξεων.

Σχετικά με τον μηχανισμό της γραφής και την ορθογραφία μπορεί να εντοπίσετε:

α) δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα

β) ανάποδη φορά γραφής  

γ) αντιστροφή γραμμάτων- καθρεπτική γραφή

δ) μη τήρηση ή λανθασμένη χρήση των σημείων στίξης και τονισμού

ε) μεγάλα διαστήματα ανάμεσα στις λέξεις ή αντίθετα κολλημένες λέξεις χωρίς κανένα κενό μεταξύ τους

στ) σύγχυση γραμμάτων ή λέξεων με όμοια-ες τους ακουστικά ή οπτικά

ζ) αντικαταστάσεις, παραλείψεις, προσθαφαιρέσεις γραμμάτων συλλαβών ή λέξεων

η) παρεμβολή κεφαλαίων γραμμάτων ανάμεσα στα πεζά

θ) θεματικά και καταληκτικά ορθογραφικά λάθη ακόμα και σε λέξεις που έχουν διδαχθεί συστηματικά και γενικότερη μη τήρηση των κανόνων ορθογραφίας

ι) μεγάλη δυσκολία στη σωστή οργάνωση του γραπτού του.

Άλλες δυσκολίες που ίσως σας προβληματίσουν:

α) στον τομέα των μαθηματικών παρατηρείται αντιστροφή αριθμών, δυσκολία στην εκμάθηση της προπαίδειας, στην εκτέλεση αριθμητικών πράξεων και την επίλυση προβλημάτων

β) στο λόγο  ίσως εντοπιστούν αντικαταστάσεις ή αντιμεταθέσεις γραμμάτων ή συλλαβών, κακή άρθρωση ή δυσκολία στην απομνημόνευση

γ) δυσκολίες στην αναγνώριση και τη διάκριση εννοιών, που αφορούν το χωρικό και χρονικό προσανατολισμό (αριστερά-δεξιά, πάνω- κάτω, χθες- σήμερα, αντίληψη της ώρας και χρονική ακολουθία ημερών- μηνών κ.α.)

Τέλος, ίσως σας κινήσει το ενδιαφέρον η γενικότερη συμπεριφορά του παιδιού, που περιγράφεται στη συνέχεια:

α) μεγάλου βαθμού άγχος για τη μάθηση που περιλαμβάνει γραφή και ανάγνωση, με αρνητική στάση και τάση αποφυγής

β) συχνή διάσπαση της προσοχής, δυσκολία στην συγκέντρωση, έντονη ανησυχία και παρορμητικότητα 

γ) χαμηλή αυτοεκτίμηση και εύκολη παραίτηση κυρίως όσον αφορά το σχολείο και τις σχολικές εργασίες

δ) συχνά διαστήματα ονειροπόλησης, περίοδος συναισθηματικής απομόνωσης και ψυχοσωματικές διαταραχές (ναυτία, εφίδρωση, φόβος σκότους κ.α.)

Γονείς και εκπαιδευτικοί:

Τα παιδιά με δυσλεξία χρειάζονται συνεχή ενθάρρυνση και στήριξη από το οικογενειακό και εκπαιδευτικό περιβάλλον.

Γονείς και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αποφεύγουν να αντιμετωπίζουν το παιδί με άγχος και άδικους χαρακτηρισμούς.

 Αντίθετα οφείλουν να αντιδρούν με ψυχραιμία και κατανόηση. Να προσπαθούν να τονώσουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού, να χρησιμοποιούν συνεχή διάλογο και να προσφέρουν διαρκή βοήθεια στο παιδί κυρίως όσον αφορά τις σχολικές εργασίες.

Σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον θα πρέπει να συνεργάζονται σε μόνιμη βάση. Για παράδειγμα, οι γονείς μπορούν να ενημερώνονται από τον εκπαιδευτικό για την ύλη της επόμενης μέρας, ώστε το παιδί να έχει διαβάσει και ενημερωθεί. Αυτό θα βοηθήσει στο να κατανοεί το παιδί αυτά που ο εκπαιδευτικός διδάσκει, επομένως θα τονίσει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή του.

Στο οικογενειακό περιβάλλον θα πρέπει να επικρατεί ηρεμία, να μην υπάρχουν άσκοπες φωνές και συνεχής παρατηρήσεις προς το παιδί. Πρέπει να αποφεύγεται η απόρριψη του  παιδίου και να υπάρχει διαρκής επίβλεψη.                                                            

Σκόπιμο είναι να γίνονται συχνές επαναλήψεις σε διάφορες ασκήσεις ανά διαστήματα και να υπάρχει σταθερό πρόγραμμα για τις ώρες που το παιδί θα πρέπει να διαβάσει. Η ώρα του διαβάσματος θα πρέπει να συνδυάζεται με άλλες δραστηριότητες (παιχνίδια- μουσική) ώστε να είναι ευχάριστη και προσιτή στο παιδί.

Κάθε άσκηση ή δραστηριότητα που θα απευθύνεται στο παιδί θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη σε αυτό ανάλογα με τις δυσκολίες του, να μην απαιτεί πολύ ώρα για τη διεκπεραίωση της και να μην είναι μεγάλου βαθμού δυσκολίας.

Ο εκπαιδευτικός οφείλει να είναι ειδικά καταρτισμένος. Αρχικά κρίσιμο θεωρείται να προσεγγίσει τον ψυχικό κόσμο του παιδιού. Να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του και να αναπτύξει μια αισιόδοξη και επιθυμητή σχέση συνεργασίας.

Το παιδί δεν πρέπει να νιώθει τον εκπαιδευτικό σαν «τύραννο». Θα πρέπει να το βοηθήσει να υιοθετήσει μια διαφορετική στάση και άποψη σε σχέση με το σχολικό περιβάλλον και τις σχολικές υποχρεώσεις.

Θα πρέπει να είναι υπομονετικός, ελαστικός και να επιβραβεύει κάθε προσπάθεια του παιδιού. Μπορεί να το βοηθάει διακριτικά, να του αφιερώνει περισσότερο χρόνο και να του παρέχει περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες σχετικά με τις δραστηριότητες που απαιτεί.    

Αυτές είναι απλώς ορισμένες συμβουλές προς τους γονείς και εκπαιδευτικούς. Το πιο σημαντικό για την καλύτερη αποκατάσταση και την καταστολή των δυσκολιών του παιδιού είναι η έγκαιρη διάγνωση.

Γονείς και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιο ειδικό μόλις αντιληφθούν αυτές τις δυσκολίες. Εκείνος θα τους παρέχει σωστή και υπεύθυνη πληροφόρηση, θα τους συμβουλεύσει και θα τους κατευθύνει σωστά.

Συχνά σε αυτά τα παιδιά παρατηρείται «ετικετοποίηση»,  απομάκρυνση από τη σχολική τάξη στην οποία ανήκουν, διαφορετική αντιμετώπιση σε σχέση με τους συνομήλικούς τους και εγκατάλειψη της προσπάθειάς τους για μάθηση.

Ας προσαρμοστούμε λοιπόν στις ανάγκες τους και ας τους προσφέρουμε μια ευκαιρία να μας αποδείξουν όσα μπορούν να κάνουν, απλά με λίγη βοήθεια. 

Άντρη Καντηλάφτη
Λογοπαθολόγος / Λογοθεραπεύτρια  

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΛΕΠΤΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Λεπτή κινητικότητα ορίζεται ως η ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί μικρές μυϊκές ομάδες για ελεγχόμενες κινήσεις και ιδιαίτερα για τον χειρισμό αντικειμένων. Οι δεξιότητες λεπτής κινητικότητας είναι απαραίτητες για να μπορεί το παιδί να χειρίζεται σωστά και ανεξάρτητα το κουτάλι και το πιρούνι, να βάζει και να βγάζει τα ρούχα του, να ζωγραφίζει και να παίζει. Είναι δεξιότητητες οι οποίες βοηθούν σημαντικά το παιδί στα πρώτα του μαθησιακά βήματα στο σχολείο όπως π.χ. στο γράψιμο.   Δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ή βελτίωση των δεξιοτήτων του παιδιού είναι οι εξής:  Περνά χάνδρες ή κρίκους  σε στύλο, σύρμα, κορδόνι ή κλωστή Να βάζει και να βγάζει το καπάκι σε μπουκάλια νερού. Κουμπώνει ξεκουμπώνει Ανοιγοκλείνει φερμουάρ Πιάνει και μετατοπίζει ένα- ένα μικρά αντικείμενα π.χ. φασόλια, ρεβίθια  κ.λ.π. Μπορεί να κάνει μικρά μπαλάκια με μαλακό χαρτί Κρατά σωστά γραφικά μέσα Βιδώνει ξεβιδώνει Κολλά και ξεκολλά αυτοκόλλητα, velcro, ετικέτες Περνά χάνδρες ή κρίκους  σε στύλο, σύρμα, κορδόνι ή κλωστή Κλειδώνει ξεκλειδώνει Κολλά διαφορετικά υλικά Κόβει με το ψαλίδι διαφορετικά υλικά: χαρτί, ύφασμα, κλωστή, σπάγκο, πλαστελίνη Χρησιμοποιεί μανταλάκια, τσιμπίδες συνδετήρες, σούστες Διπλώνει ξεδιπλώνει χαρτί ή ύφασμα Τραβά σχοινάκι σε παιχνίδι με μουσική Κάνει με το δείχτη σχέδια σε ζυμάρι ή πλαστελίνη Φτιάχνει απλά σχέδια με ζυμάρι ή πλαστελίνη (κορδόνι, πίτα) Βάζει ή βγάζει μέσα από σακούλα αντικείμενα Μουτζουρώνει αυθόρμητα στο χαρτί Ανοιγοκλείνει διακόπτες Γυρίζει σελίδες στο βιβλίο Να κόβει εφημερίδες σε λωρίδες και στη συνέχεια να τις τσαλακώνει φτιάχνοντας μπάλες. Να γυρίζει κέρματα χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα, το δείκτη και το μέσο. Να φτιάχνει πύργο με κέρματα. Να ρίχνει ένα –ένα κέρματα σε κουμπαρά ή σε κουτί με κατάλληλη σχισμή. Να ξύνει με απλές ή μεγάλες ξύστρες μολύβια και ξυλομπογιές.

Διευκολυντικές Παρεμβάσεις για την ανάπτυξη της Ανάγνωσης και τη Γραφής σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.

Όσοι ασχολούνται με παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες συνήθως γίνονται μάρτυρες της δυσκολίας τους να μάθουν εύκολα τα γράμματα, την  ανάγνωση, την ορθογραφία. Για να βοηθήσουμε προς την κατάκτηση αυτών των γνώσεων πρέπει πάντα να προσανατολιζόμαστε σε μια μαθησιακή διαδικασία στην οποία το παιδί περισσότερο "ζει" αυτό που μαθαίνει παρά να αποστηθίζει αυτό που πρέπει να μάθει.

Τα με μαθησιακές δυσκολίες , παρουσιάζουν κυρίως δυσκολίες οπτικοκινητικού συντονισμού, μνημονικής συγκράτησης, συγκέντρωσης της προσοχής, χωρικής και σωματικής αντίληψης. Επομένως, είναι εμφανές οι δυσκολίες αυτές, να επιδρούν αρνητικά στις δεξιότητες της ανάγνωσης και της γραφής. Ενδεικτικά πιο κάτω, θα αναφέρουμε μερικούς τρόπους που μπορούν να διευκολύνουν τα παιδιά στην κατάκτηση των δεξιοτήτων αυτών:

      1.            Συνδυασμός εικόνας με το αρχικό γράμμα της λέξης. Δίνουμε στο παιδί μερικές εικόνες τις οποίες βάζουμε σε μία στήλη, η μία κάτω από την άλλη. Σε μια διπλανή στήλη βάζουμε τα αρχικά φωνήματα των λέξεων. Το παιδί καλείται να αντιστοιχίσει την λέξη με το αρχικό της φώνημα.  

      2.            Συνδυασμός αρχικής συλλαβής, λέξης και εικόνας. Στην περίπτωση αυτή, τα άτομα μπορούν να μάθουν αρχικά τα φωνήεντα και στη συνέχεια τα σύμφωνα. Κατ’ επέκταση συνδέουν το κάθε σύμφωνο με τα διδαγμένα φωνήεντα και αντιστοιχούν στην κάθε συλλαβή μια λέξη που αρχίζει από αυτήν (συλλαβική μέθοδος)

      3.            Γραφή σε άμμο ή σε ένα πιάτο με ρύζι. Πολύ διασκεδαστικό είναι να πάρουμε και τον αφρό ξυρίσματος του μπαμπά. 

      4.            Ενσφηνώσεις γραμμάτων σε ειδικές υποδοχές (πάζλ)

      5.             Κατασκευή γραμμάτων με πλαστελίνη και πηλό

      6.            Γραφή πάνω σε διάστικτα γράμματα, με αρχικό και τελικό σημείο που θα σηματοδοτούνται με διαφορετικό χρώμα (πχ. πράσινο για το αρχικό και κόκκινο για το τελικό)

      7.            Ιχνογραφήματα, λαβύρινθοι, πάζλ και γέμισμα πλαισίων με χρώμα, (με στόχο να μην βγαίνουν έξω από τη γραμμή ή το πλαίσιο)

      8.            Χάραξη βοηθητικών γραμμών στα τετράδια γραφής

      9.            Χοντρά πινέλα, μαρκαδόροι, ξυλομπογιές, δακτυλομπογιές και κιμωλίες

  10.            Πλαστικά επικαλύμματα για μολύβια, που διευκολύνουν τη λαβή (pencil grippers)

  11.            Χρωματιστοί μαρκαδόροι και χρωματιστές διαφανείς μεμβράνες για επισήμανση κειμένου (βοηθάει στην εστίαση της προσοχής)

ΤΟ ΠΙΑΣΙΜΟ ΤΟΥ ΜΟΛΥΒΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

inSha

Η ικανότητα να γράφουμε είναι μια πιο σύνθετη ικανότητα από όσο νομίζουμε. Το γράψιμο επηρεάζεται από την ανάπτυξη της αισθησιοκινητικής, αντιληπτικής και γνωστικής ικανότητας. Ο πιο σωστός και κοινά αποδεκτός τρόπο να πιάνουμε το μολύβι είναι με τα τρία δάχτυλα (αντίχειρας – δείκτης – μέσος) τα δάχτυλα δηλαδή που κάνουμε το σταυρό μας. Παρόλα αυτά υπάρχουν και άλλοι τρόποι πιασίματος του μολυβιού που είναι το ίδιο αποτελεσματικοί σύμφωνα με τους επιστήμονες. Είναι πολύ σημαντικό να πιάνουμε σωστά το μολύβι με όσο το δυνατόν λιγότερη πίεση στους μύες.

Είναι σημαντικό το παιδί από τη στιγμή που αρχίζει να πιάνει στα χέρια του μολύβι (ξυλομπογιά, μαρκαδόρο ή οποιοδήποτε αντικείμενο γραφής) να περάσει από όλα τα στάδια πιασίματος και να μην περιμένουμε να κρατήσει σωστά το μολύβι. Και είναι σημαντικό, γιατί βοηθάει στην εξάσκηση της λεπτής κινητικότητας και της γενικότερης ικανότητας του χεριού να πιάνει. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να πιέζουμε τα μικρά παιδιά να πιάνουν σωστά το μολύβι και να τα ζορίζουμε να το κρατήσουν όπως θέλουμε εμείς, αλλά να τους δίνουμε το χρόνο που χρειάζονται να προσαρμόζονται στο σωστό τρόπο κρατήματος του μολυβιού. Αν το παιδί μάθει να κρατάει λάθος το μολύβι (επειδή το πιέσαμε να το κάνει νωρίτερα) το πιθανότερο είναι πως μετά δε θα μπορέσει να διορθώσει το λάθος κράτημα του μολυβιού.

Για να μπορέσει ένα παιδί να πιάσει σωστά το μολύβι θα πρέπει να αναπτυχθούν οι μύες του στους ώμους και στα χέρια. Για να επιτευχθεί αυτό προτρέπουμε τα μικρά παιδιά να παίρνουν μέρος σε μια σειρά από δραστηριότητες αδρής κινητικότητας, όπως μπουσούλισμα, σκαρφάλωμα, σπρώξιμο, ώστε οι μύες στους ώμους και τα χέρια να δυναμώσουν , να γίνουν πιο σταθεροί και κατ’ επέκταση το πιάσιμο του μολυβιού να γίνει με πιο σωστό και  ώριμο τρόπο.

Αν πιέσουμε το παιδί να κρατήσει το μολύβι "σωστά" πριν να είναι οργανικά έτοιμο, τότε το πιθανότερο είναι να το δούμε να πιάνει το μολύβι με περίεργους τρόπους, να μην μπορεί να κατευθύνει το μολύβι ή το μαρκαδόρο και έτσι να μην μένει ευχαριστημένο με το αποτέλεσμα που φέρνει. Απόρροια αυτής της δυσάρεστης κατάστασης είναι σταδιακά το παιδί να αποφεύγει να ασχολείται με ανάλογες δραστηριότητες και σε πολλές περιπτώσεις να φτάνει σε σημείο να τις αποστρέφεται.

ΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΣΤΑΔΙΑ:

1-2 ετων:

Το παιδί πιάνει το αντικείμενο γραφής με τη γροθιά του. Μοιάζει σαν να πιάνει ξίφος και μουτζουρώνει στη σελίδα χρησιμοποιώντας όλο το χέρι (από τον ώμο έως τα δάχτυλα).

2-3 ετών:

Το παιδί χρησιμοποιεί όλα του τα δάχτυλα για να πιάσει το εργαλείο γραφής αλλά ο καρπός είναι έτσι γυρισμένος, ώστε η παλάμη να κοιτάει προς τα κάτω. Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία έχουν αρχίσει να σταθεροποιούν τους ώμους τους, όποτε τώρα η κίνηση έρχεται από τον αγκώνα και κάτω. Σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά είναι σε θέση να κάνουν μια ευθεία γραμμή ή μια καμπύλη.

3-4 ετών:

Τα παιδιά κρατούν τώρα το εργαλείο γραφής με 4 δάχτυλα και το κρατούν δημιουργώντας ένα τόξο μεταξύ του αντίχειρα και του δείκτη. Η κίνηση τώρα έρχεται περισσότερο από τον καρπό και την παλάμη, ενώ τα δάχτυλα κινούνται τώρα όλα μαζί. Σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά συνήθως μπορούν να ενώνουν τελείες προκειμένου να σχεδιάσουν μια εικόνα, να σχεδιάσουν σε ζιγκ-ζαγκ καθώς και γραμμές που τέμνονται. Προσπαθούν επίσης να ζωγραφίσουν απλά ανθρωπάκια.

4-6 ετών:

Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία συνήθως χρησιμοποιούν 3 δάχτυλα για να κρατούν το εργαλείο γραφής και μάλιστα τα τρία αυτά δάχτυλα λειτουργούν ως μια ενότητα. Τα σκίτσα των ανθρώπων γίνονται τώρα με περισσότερες λεπτομέρειες.

Όσο τα δάχτυλα που κρατούν το μολύβι αρχίζουν να κινούνται ανεξάρτητα, ο παράμεσος και το μικρό δάχτυλο αρχίζουν να στρέφονται προς την παλάμη, το άνοιγμα μεταξύ του αντίχειρα και του δείκτη-μέσου μεγαλώνει και το εργαλείο γραφής το κρατάνε πιο κοντά στη μύτη του, έτσι ώστε η γραφή να προέρχεται από τις άκρες των δακτύλων.

 το τελικό στάδιο που είναι και ο απώτερος στόχος:  

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΒΟΗΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝ

• Σχοινάκι
• Σπάσιμο των φυσαλίδων από το νάιλον που τυλίγουμε έπιπλα
• Άδειασμα νερού από κανάτα σε ποτήρι. Όσο πιο δυνατό γίνεται το παιδί τόσο περισσότερο νερό μπορεί να έχει αρχικά η κανάτα.
• Πιάσιμο διάφορων αντικειμένων με μανταλάκια
• Στύψιμο σφουγγαριού
• Κόψιμο με ψαλίδι
• Να προσπαθεί να πιάσει μικρά αντικείμενα με την πιάστρα για τον πάγο
• Πλαστελίνη (ιδιαίτερα όταν προσπαθεί αν την μαλακώσει και να την κάνει μια μπάλα)
• Να περνάει χάντρες σε κορδόνι

ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΚΡΑΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΟΛΥΒΙΟΥ

Ικανότητα να χρησιμοποιούμε διαφορετικά ποσοστά πίεσης – Ελαφρύ άγγιγμα

Δράσεις για παιδιά:

• Να προσπαθούν να πιάσουν εύθραυστα αντικείμενα (δημητριακά, ζαχαρωτα κλπ) με τα δάχτυλα ή με τσιμπιδάκι, χωρίς να τα διαλύσουν
• Να ζωγραφίσουν σε χαρτί κουζίνας (και όχι σε κανονικό χαρτί) χωρίς να το σκίσουν
• Να φτιάξουν ντόμινο με όσο το δυνατόν περισσότερα κομμάτια χωρίς να τα ρίξουν
• Να παίξουν με σταγονόμετρο προσπαθώντας να ελέγξουν πόσες σταγόνες ρίχνουν

ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Δράσεις για παιδιά:

• Να παίζουν με σβούρες σε διάφορα μεγέθη και να επιτυγχάνουν την περιστροφή τους
• Να περιστρέφουν καρύδια ή αμύγδαλα (με το τσόφλι τους)

ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΟΥ ΧΕΡΙΟΥ

Δράσεις για παιδιά:

• Βάζουμε στο χέρι του παιδιού νομίσματα και ζητάμε να μας τα δώσει πίσω ένα-ένα χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα και το δείκτη χωρίς όμως να του πέσουν τα άλλα από την παλάμη.

ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΠΟ

Δράσεις για παιδιά:

• Να τοποθετεί αντικείμενα που βρίσκονται σε κάθετη θέση το ένα πάνω στο άλλο (πχ επιτραπέζια παιχνίδια)
• Να ζωγραφίζει – γράφει σε χαρτί που βρίσκεται όρθιο απέναντί του (καβαλέτο – πίνακας κλπ)

• Να χρησιμοποιεί πλάστη για να ισιώσει μια μπάλα πλαστελίνης ή ζυμάρι (εδώ πρέπει να προσέχουμε τα χέρια να είναι ανοιχτά στο ύψος των ώμων και όχι κλειστά).                                                                                     

Written by Μάρλεν Κεφαλίδου.

Ένα παιδί, δύο γλώσσες

Η πολυγλωσσία και οι διάφοροι τομείς των πολλών πολιτισμών που παρουσιάζονται στην Ευρώπη τού σήμερα, αναμφίβολα επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή.

Οι άνθρωποι μετακινούνται από μία χώρα σε άλλη για ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Κάνουν προσπάθεια να ενταχθούν σε ένα καινούργιο κοινωνικό-πολιτισμικό-οικονομικό περιβάλλον θέλοντας όμως να διατηρήσουν τους δεσμούς που έχουν με την κουλτούρα από την οποία προέρχονται και τις πατρογονικές τους ρίζες. Ο όρος «κουλτούρα» αναφέρεται στους τρόπους σκέψης, ομιλίας, κατανόησης και σχέσης μεταξύ ατόμων, τα οποία είναι χαρακτηριστικά μιας ομάδας ατόμων που έχουν την ίδια ιστορία. Οι κουλτούρες εξελίσσονται για ένα και μοναδικό σκοπό: να κάνουν ομοιογενείς ομάδες και να διατηρήσουν τα πιστεύω και τις αξίες τους δια μέσω των αιώνων (Paul, R., 2007).
Η συχνή διακίνηση και η εύκολη πρόσβαση για επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σήμερα, κάνει την εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας σημαντικό προτέρημα τόσο για την ανάγκη για καθημερινή επικοινωνία όσο και για ακαδημαϊκούς ή επαγγελματικούς σκοπούς.
Σημεία αναφορικά με τη διάσταση της διγλωσσίας ή πολυγλωσσίας στην Ευρώπη σήμερα όπως παρουσιάζονται στη βιβλιογραφία:
• Υπάρχουν 9,000 διαφορετικές γλώσσες που χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο σήμερα
• 60% του πληθυσμού μιλά πέραν της μίας γλώσσας
• Πέραν των 60 διαφορετικών γλωσσών χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ευρώπη (η Ευρώπη της Βαβέλ) χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η νοηματική. Επίσημα, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το κοινοβούλιο παρουσιάζει νομοθεσίες και μεταφράσεις σε 23 γλώσσες που αφορούν τις 27 χώρες- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Οι γλώσσες αλλάζουν με τον καιρό. Αναπτύσσονται σταδιακά, όπως π.χ. τα Νέα Ελληνικά αναπτύχθηκαν σταδιακά από τα Αρχαία Ελληνικά.
• Οι γλωσσικές αλλαγές σε μία γλώσσα παρουσιάζονται όταν άνθρωποι που μιλούν διαφορετικές γλώσσες συναντιούνται και συμβιώνουν.
• Η ευκολότερη διακίνηση των επαγγελματιών στις χώρες της Ευρώπης και ο αυξημένος αριθμός μεταναστών φέρνει αναμφίβολα αλλαγή τόσο στη γλώσσα όσο και στην κουλτούρα της κάθε γλώσσας. Η προσαρμογή είναι πολλές φορές δύσκολη και οι συνθήκες ζωής όχι οι καλύτερες.
• Από τις πρώτες ημέρες της ζωής του, ένα παιδί έχει την ικανότητα να ξεχωρίζει τους ήχους της κάθε γλώσσας.
• Επίσης το παιδί από πολύ νωρίς μπορεί να διακρίνει μεταξύ των δύο γλωσσών.
• Από τον 2ο μήνα της ζωής του και πέρα, το παιδί έχει εδραιώσει τις παραμέτρους της κάθε γλώσσας.
• Μαθαίνει τους δύο προσδιορισμούς των δύο γλωσσών, δηλαδή λέει στον πατέρα «apple» και στη μητέρα «μήλο».
Διγλωσσία: η ικανότητα να χειρίζεσαι δύο γλώσσες (αντιληπτικά και εκφραστικά) εξίσου.
Μαθαίνοντας δύο γλώσσες
Ο κάθε άνθρωπος έχει την ικανότητα να μάθει μία νέα γλώσσα. Για ορισμένους είναι ευκολότερο από άλλους, αλλά όλοι μας μπορούμε να μάθουμε. Τα άτομα που χρησιμοποιούν δύο γλώσσες, λέγονται δίγλωσσα.
Τα παιδιά μπορούν να μάθουν να είναι δίγλωσσα. Μπορούν να μάθουν δύο γλώσσες στο σπίτι, στο σχολείο ή στην κοινότητα. Μερικά παιδιά μαθαίνουν και τις δύο γλώσσες πολύ καλά. Αλλά ορισμένες φορές, η μία γλώσσα είναι καλύτερη από την άλλη. Η γλώσσα την οποία γνωρίζει και χρησιμοποιεί καλύτερα ένα παιδί, είναι η κυρίαρχη γλώσσα . Με την πάροδο του χρόνου, η κυρίαρχη γλώσσα μπορεί να αλλάξει, ιδιαίτερα εάν το παιδί δεν τη χρησιμοποιεί συστηματικά.
Το να μιλάς δύο γλώσσες είναι μια ικανότητα όπως όλες οι άλλες. Για να μπορεί ένα παιδί να είναι καλό σε αυτή την ικανότητα χρειάζεται πολλή εξάσκηση, την οποία οι γονείς μπορούν να προσφέρουν. Χωρίς εξάσκηση/χρήση της γλώσσας, θα είναι πολύ δύσκολο για ένα παιδί να την κατανοήσει αρκετά και να τη χρησιμοποιήσει προφορικά μιλώντας σε διάφορους ανθρώπους και στις δύο γλώσσες.
Απόκτηση της πρώτης γλώσσας (Γ1) και της δεύτερης γλώσσας (Γ2):
• Τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν την κάθε γλώσσα ανεξάρτητα ή παράλληλα. Μπορούν να κάνουν επιλογή γλώσσας κατά την ηλικία 2-3 χρόνων.
• Τα παιδιά αποκτούν την Γ1 γρήγορα, όμως και την Γ2 το ίδιο γρήγορα. Η απόκτηση είναι ταχύτερη όταν η Γ2 παρουσιάζεται γύρω στα 3-4χρ. Η ιδανικότερη ηλικία για απόκτηση της δεύτερης γλώσσας, είναι πριν τα τρία χρόνια όπου η αποθήκευση των πληροφοριών είναι απεριόριστη, τυχαία και διατηρείται από τηνδιαδικαστική μνήμη.
• Τα δίγλωσσα παιδιά παρουσιάζουν εναλλαγή και συνδυασμό (code-mixing) των γλωσσών για να ενισχύσουν την επικοινωνία ικανοποιητικά χωρίς σύγχυση. Αυτός ο συνδυασμός γλωσσών είναι εμφανής μέχρι τα 3 χρόνια.
• Δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα για τον ακριβή τρόπο της απόκτησης της Γ2, όμως κάποιες έρευνες δείχνουν ότι η διαδικασία απόκτησης σχετίζεται με το είδος της γλώσσας και τις συνθήκες εκμάθησης.
Oι βασικότερες μορφές διγλωσσίας (Καμπανάρος Μ. 2007) που αναφέρονται είναι: Ισορροπημένη και ταυτόχρονη διγλωσσία
Το ισορροπημένο δίγλωσσο άτομο διαθέτει ισότιμη ικανότητα και στις δυο γλώσσες, ενώ το κυρίαρχο δίγλωσσο διαθέτει μεγαλύτερη ικανότητα σε μια από τις δυο γλώσσες, πολύ συχνά στη μητρική γλώσσα. Σύνθετη και συντονισμένη διγλωσσία
Στη συντονισμένη διγλωσσία τα γλωσσικά σύμβολα και η αντίστοιχη εννοιολογική σημασία τους απομνημονεύονται ξεχωριστά και στις δυο γλώσσες, ενώ στη σύνθετη υπάρχει κοινή σημασιολογική έννοια, που συνδέεται με δυο διαφορετικά γλωσσικά σύμβολα. Παιδική, εφηβική και διγλωσσία ενηλίκων
Η ηλικία κατάκτησης της διγλωσσίας αλληλεπιδρά με τη γνωστική, γλωσσική, νευροψυχολογική και κοινωνικοπολιτιστική ανάπτυξη του ατόμου. Ταυτόχρονο ρόλο παίζει και ο παράγοντας «περιβάλλον της κατάκτησης» και «η χρήση των δυο γλωσσών». Ταυτόχρονη νηπιακή διγλωσσία και διαδοχική παιδική διγλωσσία
Στην περίπτωση της ταυτόχρονης νηπιακής διγλωσσίας, το παιδί αναπτύσσει εξ αρχής δυο μητρικές γλώσσες, ενώ στη διαδοχική παιδική μαθαίνει τη δεύτερη γλώσσα, αφού η κατάκτηση της μητρικής γλώσσας έχει ήδη επιτευχθεί.
Πώς μπορώ να διδάξω το παιδί μου να είναι δίγλωσσο;
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να διδάξετε ένα παιδί περισσότερες από μία γλώσσες. Θα μπορούσατε να κάνετε τα εξής:
• Χρησιμοποιήστε και τις δύο γλώσσες από την αρχή. Πολλά παιδιά μεγαλώνουν μαθαίνοντας δύο γλώσσες παράλληλα.
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα ανάλογα με τον τόπο που είναι το παιδί (π.χ. τα Ελληνικά χρησιμοποιούνται μόνο στο σχολείο και τα αγγλικά μόνο στο σπίτι ).
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα ανάλογα με το θέμα (π.χ. στο τραπέζι κατά τη διάρκεια του φαγητού μιλάμε μόνο ρωσικά, ενώ τα ελληνικά χρησιμοποιούνται μόνο στο διάβασμα ή ότι έχει να κάνει με τις εργασίες του σχολείου).
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα με το ανάλογο άτομο(π.χ. η μαμά θα μιλά μόνο γερμανικά και ο μπαμπάς μόνο ελληνικά),
• Προσφέρετε αρκετές ευκαιρίες στο να ακούσει και να χρησιμοποιήσει και τις δύο γλώσσες σε καθημερινές δραστηριότητες.
Η ικανότητα ενός ατόμου να μάθει και να χρησιμοποιήσει μία δεύτερη γλώσσα, εξαρτάται πολύ από την ικανότητα της οικογένειας του να μιλά τη δεύτερη γλώσσα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους γονείς/φροντιστές ενός παιδιού να παρουσιάζουν ένα σωστό γλωσσικό πρότυπο. Εάν δεν μπορεί ο γονιός/φροντιστής να χρησιμοποιεί μία γλώσσα σωστά, δε θα πρέπει να τη διδάσκει. Το παιδί θα πρέπει να ακούει σωστά μία γλώσσα για να μπορέσει να την κατακτήσει με τις σωστές βάσεις.
Μπορεί η εκμάθηση δύο γλωσσών να προκαλέσει προβλήματα λόγου και ομιλίας;
Όχι. Τα παιδιά διεθνώς μαθαίνουν περισσότερες από μία γλώσσες χωρίς να αναπτύσσουν προβλήματα λόγου και ομιλίας. Τα δίγλωσσα παιδιά αναπτύσσουν τις ίδιες γλωσσικές ικανότητες όπως όλα τα άλλα παιδιά.
Τι θα μπορούσα να περιμένω όταν το παιδί μου μαθαίνει περισσότερες από μία γλώσσες;
Το κάθε δίγλωσσο παιδί είναι ξεχωριστό. Η ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων και στις δύο γλώσσες εξαρτάται από την ποιότητα και την ποσότητα των εμπειριών που έχει το παιδί στο να χρησιμοποιεί και τις δύο γλώσσες. Τα ακόλουθα είναι μερικά βασικά χαρακτηριστικά της αρχικής περιόδου:
• Όπως όλα τα παιδιά, τα περισσότερα δίγλωσσα παιδιά αρχίζουν να λένε τις πρώτες τους λεξούλες στην ηλικία του ενός έτους (π.χ. μαμά, παπά). Κοντά στην ηλικία των 2 χρόνων, τα περισσότερα δίγλωσσα παιδιά χρησιμοποιούν φράσεις δύο λέξεων( π.χ. θέλω μπάλα, όχι τούτο). Αυτά είναι τα ίδια στάδια της γλωσσικής ανάπτυξης τα οποία παρατηρούνται και στα παιδιά που μαθαίνουν μόνο μία γλώσσα.
• Μερικές φορές, τα δίγλωσσα παιδιά μπορεί να αναμείξουν γραμματικούς κανόνες, ή να χρησιμοποιήσουν λέξεις και από τις δύο γλώσσες στην ίδια πρόταση. Αυτό είναι συχνό φαινόμενο στην ανάπτυξη της διγλωσσίας.
• Όταν παρουσιαστεί η δεύτερη γλώσσα, ορισμένα παιδιά μπορεί να μη μιλούν τόσο πολύ όσο πριν για ένα διάστημα. Αυτή η «σιωπηλή περίοδος» μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες. Όμως και πάλι είναι συνηθισμένο φαινόμενο στην ανάπτυξη της διγλωσσίας και θα περάσει.
Τι πηγές θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω για να βοηθήσω το παιδί μου να είναι δίγλωσσο;
Βιβλία. Θα μπορούσατε να διαβάζεται στο παιδί και στις δύο γλώσσες. Μπορείτε να βρείτε βιβλία κάθε ηλικίας σε διάφορες γλώσσες στα βιβλιοπωλεία ή ακόμη να προμηθευτείτε από το διαδύκτιο. Κασέτες και δισκάκια μουσικής. Οι κασέτες και τα δισκάκια σε άλλες γλώσσες μπορούν να βοηθήσουν επίσης. Η παρουσίαση της δεύτερης γλώσσας μέσω του τραγουδιού είναι ένας σπουδαίος τρόπος, ο οποίος είναι και διασκεδαστικός/απολαυστικός. Βίντεο και δισκάκια τηλεόρασης. Υπάρχουν πολλά προγράμματα για παιδιά σε διάφορες γλώσσες. Συχνά τα προγράμματα αυτά διδάσκουν τα παιδιά αριθμούς, χρώματα, γράμματα και βασικό λεξιλόγιο. Προγράμματα εκμάθησης μιας γλώσσας. Τα παιδιά μπορούν επίσης να μάθουν μια δεύτερη γλώσσα μέσα από οργανωμένα γλωσσικά προγράμματα σε μικρές ομάδες διάμεσου του παιγνιδιού ή του νηπιαγωγείου από μικρή ηλικία.
Εάν το παιδί μου έχει πρόβλημα να επικοινωνήσει, θα πρέπει να χρησιμοποιήσω μόνο μία γλώσσα;
Σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή όταν το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στην επικοινωνία του, θα είναι καλύτερα να του μιλάτε στη γλώσσα στην οποία εσείς νοιώθετε πιο άνετα, τη μητρική σας ίσως γλώσσα. Αυτό είναι σωστό και όταν το παιδί χρησιμοποιεί μια άλλη γλώσσα στο σχολείο. Αλλά προσπαθήστε να μην κάνετε απότομες αλλαγές στη ρουτίνα ενός παιδιού διότι μπορεί να προκαλέσει δυσαρέσκεια και άγχος.
Εκείνο που είναι σημαντικό να θυμάστε, είναι ότι τα παιδιά τα οποία παρουσιάζουν δυσκολία στη γλωσσική ανάπτυξη και στις δύο γλώσσες, είναι τα παιδιά τα οποία χρειάζονται επαγγελματική αξιολόγηση λόγου και ομιλίας δηλαδή αξιολόγηση από λογοπαθολόγο/λογοθεραπευτή.
Στην αξιολόγηση ατόμων με πολιτιστικές και γλωσσολογικές διαφορές είναι σημαντικό για το λογοθεραπευτή να εξακριβώσει εάν το άτομο εκδηλώνει επικοινωνιακή διαταραχή ή επικοινωνιακή διαφορά ανάμεσα στη μητρική/ κυρίαρχη γλώσσα (Γ1) και στη δεύτερη γλώσσα (Γ2).
Η διαταραχή μπορεί να διαγνωστεί μόνο όταν το άτομο εκδηλώνει δυσκολίες σε όλες τις γλώσσες του/της. Εάν παρουσιάζονται διαφορές μόνο όταν μιλάει στη δεύτερη γλώσσα, τότε αυτές θεωρούνται γλωσσικές διαφορές. (Καμπανάρος Μ., 2007)
Η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται με δοκίμια που είναι κατάλληλα τόσο για την συγκεκριμένη γλώσσα, με όλες της τις ιδιαιτερότητες όσο και να είναι προσαρμοσμένα στην κουλτούρα της γλώσσας.
Σχετικά με το επίπεδο των γλωσσικών γνώσεων η διγλωσσία θεωρείται ως συνέχεια και όχι ως μια δίγλωσση/μονόγλωσση διχοτομία. Ένα άτομο μπορεί να έχει διαφορετικά επίπεδα ικανότητας στις διαφορετικές γλωσσικές λειτουργίες (ακουστική και γραπτή κατανόηση, προφορικός και γραπτός λόγος) και στους διαφορετικούς γλωσσολογικούς τομείς (μορφολογία, σύνταξη, φωνολογία, λεξική σημασιολογία).
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διγλωσσίας;
Ερευνητές αναφέρουν ότι είναι πλεονέκτημα το να είναι κάποιος δίγλωσσος. Μερικά από αυτά τα πλεονεκτήματα μπορεί να συμπεριλαμβάνουν:
• Να μπορείς να μαθαίνεις καινούργιες λέξεις ευκολότερα
• Να κάνεις εύκολα ομοιοκαταληξίες με λέξεις
• Να μπορείς εύκολα να σπάζεις τις λέξεις στους φθόγγους που την αποτελούν
• Να μπορείς να χρησιμοποιείς πληροφορίες με καινούργιους τρόπους
• Να ταξινομείς εύκολα λέξεις σε κατηγορίες
• Να βρίσκεις λύσεις σε προβλήματα
• Να έχεις καλή ικανότητα στο να ακούς και να προσέχεις όταν σου μιλούν
• Να σχετίζεσαι με άλλους
Στην πρόκληση της πολυ-εθνικής Ευρώπης τού σήμερα, το εφόδιο εκμάθησης μιας δεύτερης γλώσσας από το σπίτι είναι ότι καλύτερο δώρο μπορείτε να κάνετε για τα παιδιά σας.

Δέσπω Μηναΐδου, Λογοπαθολόγος

10 στοιχεία στην συμπεριφορά των γονιών που δηλώνουν υπερβολική προστασία

Η υπερπροστασία των γονιών μπορεί να εκδηλωθεί και να εκφραστεί με πολλούς τρόπους. Οι γονείς που ανησυχούν υπερβολικά να μη νιώσει το παιδί τους το αίσθημα της ματαίωσης και της απόρριψης είναι και αυτοί που το κρατούν “δέσμιο” των ανησυχιών τους.

Είναι σημαντικό το παιδί να εκπαιδεύεται στη ρεαλιστική αντιμετώπιση της ζωής, που λέει ότι η προσπάθεια είναι αυτή που δίνει τις μεγαλύτερες πιθανότητες για να κατακτήσουμε το στόχο μας. Παιδί ελεύθερο και ανεξάρτητο είναι αυτό που θα ξέρει να ανταπεξέλθει στις κυρώσεις που ενδεχομένως θα έχει μια συμπεριφορά του. Η εμπειρία της αποτυχίας βοηθά το παιδί να ωριμάσει και του δίνει κίνητρα για να προσπαθήσει περισσότερο.

Πότε λοιπόν πρέπει να ανησυχείς ότι ο προστατευτικός κλοιός που φτιάχνεις γύρω απο το παιδί σου είναι πολύ σφιχτός;

1. Όταν χωρίς το παιδί σου να έχει κάποια πιστοποιημένη δυσκολία μάθησης έχει παραπάνω εκπαιδευτές απο ότι πραγματικά χρειάζεται που το βοηθούν στα μαθήματα του σχολείου.

2. Όταν φαντασιώνεσαι πως το παιδί σου μπορεί να γίνει επαγγελματίας αθλητής, μουσικός ή οτιδήποτε άλλο έστω και αν κανείς προπονητής ή ειδικός του θέματος δεν έχει προβλέψει κάτι τέτοιο.

3. Όταν για ένα διαγώνισμα που θα έχει στο σχολείο το έχεις υποβάλλει σε διάφορα χρονοβόρα τεστ προετοιμασίας στο σπίτι.

4. Όταν αφού σε καλέσουν απο το σχολείο για την αποβολή που χρέωσαν στο παιδί σου, επειδή έκανε κάτι ανάρμοστο, εσύ φτάσεις με όλα τα μετάλλια και τις καλές κριτικές που έχει πάρει απο το νηπιαγωγείο για να τους πείσεις ότι δεν φταίει σε τίποτα.

5. Όταν συστηματικά αναλαμβάνεις τις δικές του ευθύνες και λύνεις τα δικά του προβλήματα πχ. ζητάς να δέσει τα παπούτσια του και επειδή αργεί αποτελειώνεις τη δουλειά.

6. Όταν είσαι διατεθειμένος να κάνεις ολόκληρο ταξίδι μέχρι το σχολείο για να του δώσεις το βιβλίο που ξέχασε στο σπίτι ώστε να μην το ανακαλύψει ο δάσκαλος του.

7. Όταν λύνεις εσύ τις “δύσκολες” ασκήσεις ή είσαι διατεθειμένος και ελαστικός στο να αντιγράψει απο το βιβλίο με τις απαντήσεις μόνο και μόνο για να μην εκτεθεί στη δασκάλα του ότι δεν ξέρει.

8. Όταν αφού τσακωθεί με κάποιον στο σχολείο, πηγαίνεις να ζητήσεις το λόγο απο το άλλο παιδί ή απο τους γονείς του παιδιού.

9. Όταν παρεμβαίνεις χωρίς να υπάρχει λόγος στο χώρο του και τα πράγματα του με τη δικαιολογία ότι ψάχνεις στοιχεία για να προλάβεις πιθανές “απειλές” που φαντάζεσαι ότι μπορεί να προκύψουν.

10. Όταν παρουσιάζεις αναληθή στοιχεία για τα κατορθώματα του παιδιού σου ώστε να ανεβάσεις το “κύρος” και την “αξία” του στους φίλους σου. Ότι και να έχει καταφέρει ενα παιδί είναι σημαντικό έστω και αν στα μάτια μας φαίνεται λίγο και ασήμαντο.

Oι γονείς πολλές φορές χρεώνονται τις επιτυχίες και αποτυχίες των παιδιών τους ως προσωπικές. Με αυτό το τρόπο ξεκινά ο φαύλος κύκλος: “όσο πιο πολλά πετύχει το παιδί μου τόσο πιο καλός γονιός είμαι εγώ”. Αυτό οδηγεί πολλές φορές σε αδιέξοδα και καλλιεργεί μηχανισμούς ελέγχου και εξουσίας που βαραίνουν την οικογένεια και τη σχέση παιδιού – γονιού.

Η αυτοπεποίθηση ενός παιδιού ενισχύεται μόνο μέσα απο τα βιώματα του και για αυτό είναι πολύτιμο να δείχνουμε υπομονή μέχρι να τα καταφέρει μόνο του. Το μέλλον του βρίσκεται μόνο στα δικά του χέρια.