ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ !!

«Αν θέλουμε τα παιδιά να μαθαίνουν με επιτυχία τώρα και στο μέλλον, θα πρέπει να τα μάθουμε να σκέφτονται για τους εαυτούς τους, να επιλύουν προβλήματα και να συνυπάρχουν με τους άλλους. Αυτές οι ικανότητες κατακτώνται όταν τα παιδιά ενθαρρύνονται να εξερευνούν ενεργητικά το περιβάλλον, να επιλύουν πραγματικά προβλήματα που έχουν νόημα για αυτά και να συνεργάζονται με άλλους για την ολοκλήρωση εργασιών. Όλα αυτά τα παιδιά τα κάνουν όταν παίζουν» (Dodge & Colker, 1998). 

Παιχνίδι 1ο: Παντομίμα συναισθημάτων

Δίνουμε στα παιδί καρτέλες που απεικονίζουν πρόσωπα με διαφορετικά συναισθήματα. Εμείς διαλέγουμε μια κάρτα(π.χ την κρατάμε ΦΟΒΙΣΜΕΝΟΣ)  . Αρχίζουμε να την περιγράφουμε εκφράζοντας το πρόσωπο μας ανάλογα  έχοντας την κάρτα κρυμμένη από το παίδι . Το παιδί πρέπει να βρει τι νιώθουμε. Συζητάμε για το πότε νιώθουμε φοβισμένοι, τι μας προκαλεί φόβο.

Μπορούμε να έχουμε συζητήσει από πριν για τα συναισθήματα που απεικονίζονται 

ΦΟΒΙΣΜΕΝΟΣ

ΖΗΛΙΑΡΗΣ

ΘΥΜΟΜΕΝΟΣ

ΛΥΠΗΜΕΝΟΣ

ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ

ΛΥΠΗΜΕΝΟΣ

ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΣ

ΝΤΡΟΠΑΛΟΣ

ΣΤΕΝΟΧΩΡΗΜΕΝΟΣ

Παιχνίδι 2ο: Κουκλοθέατρο με τις κάρτες

ΤΟ ΠΑΙΧΝΊΔΙ ΑΥΤΌ ΠΑΊΖΕΤΑΙ ΜΕ 2 ΠΑΙΔΙΆ ΚΑΙ ΠΆΝΩ   

Οι παραπάνω κάρτες μπορούν πολύ εύκολα να γίνουν κούκλες κουκλοθεάτρου με ένα ξυλάκι από σουβλάκι. Δίνουμε ή διαλέγουνε τα παιδιά μία κάρτα- κούκλα. Μεταβαίνουν στο κουκλοθέατρο και αναπαριστούν ένα γεγονός αυτοσχεδιάζοντας σενάρια σχετικά με τα συναισθήματα. Οι θεατές (τα παιδιά) μπορούν να παρεμβαίνουν στην πορεία της συζήτησης, να δίνουν λύσεις, ακόμη και να αλλάζουν την πορεία.

Παιχνίδι 3ο: Τα διαφορετικά πρόσωπα

Το παίδι θα πρέπει να φτιάξει το πρόσωπο του κοριτσιού ή του αγοριού με βάση τη λεξούλα που του δίνεται.  Μπορούμε να ονομάσουμε τη μασκοτ μας η συναισθηματούλα ή ο συναισθηματούλης με τα χίλια πρόσωπα.

Παιχνίδι 4ο: Το ζάρι των συναισθημάτων

Φτιάχνουμε ένα ζάρι με αποτυπωμένα συναισθήματα σε κάθε του πλευρά. Εάν θέλουμε μπορούμε να φτιάξουμε και δεύτερο ζάρι, μιας και οι πλευρές του είναι έξι, και ίσως θέλουμε να παίξουμε και με πιο πολλά συναισθήματα. 

Καθόμαστε με το παιδί μας απένατι ο ένας από τον άλλο  και ο καθένας με τη σειρά του ρίχνει το ζάρι. Αναγνωρίζουνε πρώτα το συναίσθημα και έπειτα περιγράφουν ένα περιστατικό (πραγματικό ή φανταστικό) όπου ένιωσαν έτσι.

Π.χ. Έστω ότι το παιδί φέρνει με το ζάρι το συναίσθημα ΝΤΡΟΠΗ. Περιγράφει το γεγονός, π. χ. ένιωσα ντροπή όταν έσκισα τη ζωγραφιά του φίλου μου. Εμείς μπορούμε  να ρωτήσούμε γιατί το έκανες αυτό; Το ίδιο εξηγεί, π.χ. γιατί μου άρπαξε τον μαρκαδόρο που ζωγράφιζα και το ήθελε ταυτόχρονα και αυτός/ή. Εμείς  προτείνουμε  εναλλακτικούς τρόπους συμπεριφοράς, π.χ. τι θα μπορούσες να κάνεις αντί να του σκίσεις τη ζωγραφιά; Ο ίδιος αλλά και εμείς  σκέφτομαστε και προτείνουμε π.χ. να το πω στην κυρία ή να του πεις ότι θα το δώσεις σε λίγο. Πως λες να ένιωσε ο φίλος/ η σου που του έσκισες τη ζωγραφιά; ΣΤΕΝΑΧΩΡΗΜΕΝΟΣ. Εδώ εισάγουμε και τον όρο ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ: η κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων. 

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!!!! :)

Ελέγξτε το λόγο, την ομιλία, την αντίληψη και την ακοή του παιδιού σας

ΟΔΗΓΙΕΣ: Διαβάστε τις ερωτήσει που αντιστοιχούν στην ηλικία του παιδιού σας και σημειώστε ανάλογα ΝΑΙ/ΟΧΙ.  Μετά προσθέστε και ελέγξτε;

Όλα ΝΑΙ:  Θαυμάσια!  Ο λόγος, η ομιλία, η ακοεί και αντίληψη του παιδιού σας αναπτύσσονται σε φυσιολογικά πλαίσια.

3-5 ΟΧΙ:  Προσοχή το παιδί σας πιθανόν να παρουσιάζει καθυστέρηση στα στάδια ανάπτυξης λόγου, ομιλίας, ακοής και αντίληψης.

5+ ΟΧΙ:  Δράστε αμέσως.  Αναζητήστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού ( Λογοπαθολόγου ή/ και Ωτορινολαρυγγολόγου ή/ και Ακουολόγου) για το παιδί σας

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:  Ο πίνακας αυτό είναι ενδεικτικός αλλά όχι καθοριστικός της γλωσσική ανάπτυξης τους παιδιού σας.  Δεν αποτελεί πλήρη αξιολόγηση των ικανοτήτων του παιδιού σας.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕ		ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΑ	ΗΛΙΚΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ	ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΚΟΗ	ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ
ΝΑΙ	ΟΧΙ				ΝΑΙ	ΟΧΙ
		̶         Γελά; ̶         Κλαίει; ̶         Παράγει διάφορους ανάμικτους ήχους ̶         (κυρίως φωνήεντα);	ΓΕΝΝΗΣΗ – 3 ΜΗΝΩΝ	̶               Αντιλαμβάνεται ήχους ή φωνές; ̶               Ακούει την ομιλία των γύρω του; ̶               Ξαφνιάζεται ή κλαίει όταν ακούει διάφορους θορύβους; ̶               Ξυπνά σε δυνατούς ήχους; ̶               Ησυχάζει στο άκουσμα γνωστής φιλικής φωνής;
		̶         Φλυαρεί; ̶         Κλαίει διαφορετικά για αδιάφορες ανάγκες; ̶         Επαναλαμβάνει συχνά τον ίδιο ήχο;	3-6 ΜΗΝΩΝ	̶               Προσπαθεί να γυρίσει προς τον ομιλητή; ̶               Χαμογελά όταν του μιλάς; ̶               Σταματά να παίζει να φαίνεται να ακούει ήχους ή ομιλία; ̶               Φαίνεται να αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του;
		̶         Άρχισε να μιμείται ήχους από το περιβάλλον του; ̶         Χρησιμοποιεί πολλούς και διαφορετικούς ήχους σε συλλαβές όπως πα πα πα;	6-9 ΜΗΝΩΝ	̶               Προσέχει ή/ και κοιτάζει γύρω, για να εντοπίσει την πηγή των διαφόρων νέων ήχων γύρω του; ̶               Γυρίζει το κεφάλι του προ την πηγή ήχων; ̶               Δείχνει να αναγνωρίζει λέξεις όπως «μαμά», «παπά», «γεια», «μπάλα» κ.α; ̶               Ανταποκρίνεται στο όνομά του;
		̶      Χρησιμοποιεί νοήματα για να εκφραστεί όπως «γειά», «παλαμάκια», «όχι» (με το κεφάλι), κτλ; ̶      Παράγει και συνδυάζει διάφορες συλλαβές όπως «παπικου»; ̶      Άρχισε να χρησιμοποιεί λέξεις; 2-3 λέξεις τον 1ο χρόνο (οι λέξεις μπορεί να μην προφέρονται ορθά)	9-12 ΜΗΝΩΝ	̶               Ανταποκρίνεται στο «όχι»; ̶               Άρχισε να υπακούει σε απλές εντολές π.χ. «έλα», «θέλεις κι άλλο»; ̶               Δίνει ένα παιγνίδι όταν του ζητηθεί; ̶               Δίνει προσοχή όταν όταν του μιλούν άλλοι; ̶               Ερευνά ή κοιτάζει γύρω του όταν ακούσει καινούργιους ήχους; ̶               Εξερευνά το περιβάλλον του αρκουδώντας ή περπατώντας;
		̶         Χρησιμοποιεί 20-50 λέξεις; (18 μηνών) ̶         Χρησιμοποιεί 100-200 λέξεις; (στα 2 χρόνια) ̶         Προσπαθεί να επαναλάβει αυτό που ακούει; ̶         Κάνει ερωτήσεις βάζοντας 2 λέξεις μαζί; ̶         Άρχισε να συνδυάζει 2 λέξεις για να φτιάξει φράση ή πρόταση όπως «μαμά μήλο», «πουλί πετά», «έτο τούτο» κ.α.;	1-2 ΧΡΟΝΩΝ	̶               Παρακολουθεί εικονογραφημένα παραμύθια; ̶               Μπορεί το παιδί σας να ακολουθήσει διαπλές εντολές π.χ. «Πάρε την κούκλα και βάλε τη στην καρέκλα»; ̶               Αναγνωρίζει 3-6 μέλη του προσώπου ή του σώματος; ̶               Άρχισε να χρησιμοποιεί συμβολικά διάφορα παιγνίδια; (π.χ. σκεπάζει τη κούκλα του) ̶               Κατανοεί περίπου  λέξεις; (κυρίως ρήματα και ουσιαστικά)
		̶         Χρησιμοποιεί περίπου 300-400 λέξεις; ̶         Χρησιμοποιεί προτάσεις μέχρι και τριών λέξεων; ̶         Κάνει πολλές ερωτήσεις χρησιμοποιώντας «τι», «που», «γιατί»; ̶         Κουβεντιάζει μόνο του ή με τα παιγνίδια του; ̶         Συμμετέχει σε παιδικά τραγούδια που έχουν κίνηση; ̶         Χρησιμοποιεί φράσεις που περιέχουν πληθυντικό π.χ. «πουλιά πετούν», «πολλά μήλα»;	2-3 ΧΡΟΝΩΝ	̶               Κατανοεί σύνθετες προτάσεις π.χ. «Όταν θα πάμε στο περίπτερο θα σου αγοράσω παγωτό»; ̶               Παρακολουθεί ένα διάλογο με ευκολία; ̶               Ανταποκρίνεται αμέσως όταν του φωνάζετε από άλλο δωμάτιο; ̶               Ακούει ράδιο / τηλεόραση στη ίδια ένταση όπως όλοι οι άλλοι στο σπίτι; ̶               Κατανοεί τη διαφορά των εννοιών «πήγαινε», «σταμάτα», «μικρό», μεγάλον»; ̶               Προσέχει διάφορους περιβαλλοντικούς ήχους όπως γαυαγισμα, τηλεόραση, τηλέφωνο, σειρήνα ασθενοφόρου κ.α; ̶               Κατανοεί έννοιες όπως «πάνω – κάτω» «μέσα – έξω», «λίγα – πολλά»;
		̶         Χρησιμοποιεί μέχρι και 500-600 λέξεις; ̶         Χρησιμοποιεί φράσεις που περιέχουν άρθρα όπως «Θέλω το μήλο», «Το μωρό τρώει»; ̶         Διηγείται μέρος μιας ιστορίας ή διηγείται γεγονότα καθημερινής ρουτίνας από το σχολείο; ̶         Χρησιμοποιεί το «δεν» και το «μη» για να δηλώσει άρνηση;	3-4 ΧΡΟΝΩΝ	̶               Κατανοεί επίθετα όπως «βαρύ», «άδειο» κ.λ.π.; ̶               Ομαδοποιεί αντικείμενα, ̶               Αναγνωρίζει τα βασικά χρώματα (κόκκινο, μπλε, πράσινο); ̶               Κρίνει καταστάσεις και συμπεραίνει;
		̶         Προφέρει όλους τους ήχους σωστά εκτός ίσως του «ρ, σ, ζ, ψ, ξ, τς»; ̶         Χρησιμοποιεί παρόμοια δομή προτάσεων όπως και η υπόλοιπη οικογένεια; ̶         Ακούγεται η φωνή του καθαρή όπως των άλλων παιδιών;	4-5 ΧΡΟΝΩΝ	̶               Κατανοεί έννοιες χρόνου (νύχτα, μέρα); ̶               Ακούει και αντιλαμβάνεται τις περισσότερες συνομιλίες στο σπίτι; ̶               Ακούει και ανταποκρίνεται αμέσως όταν φωνάζετε; ̶               Ακούει ακόμα και χαμηλής έντασης ομιλία όπως κ.λ.π.;

Γιατί συλλαβίζει ακόμα;-Η δυσαναγνωσία

Ένα παιδί ακόμη από την ηλικία των 2 χρόνων προσποιείται ότι διαβάζει. Παίρνει ένα βιβλίο στα χέρια του και μιμείται το τρόπο που διαβάζουν οι “μεγάλοι”. Αυτό συμβαίνει γιατί η ανάγνωση περικλείεται από το κύρος μιας κοινωνικά καταξιωμένης δραστηριότητας. Όλοι διαβάζουν κάτι: μια συνταγή, ένα βιβλίο, τους υπότιτλους μιας ταινίας, τις πινακίδες στο δρόμο, τις ετικέτες των προϊόντων στο Super Market, μια σελίδα στο internet. Η ικανότητα της ανάγνωσης αντιμετωπίζεται ως μια αυτονόητη δεξιότητα που όλοι οι άνθρωποι έχουν κατακτήσει από μια ηλικία και μετά. Γιατί όμως κάτι που για τα περισσότερα παιδιά κερδίζεται εύκολα και γρήγορα για κάποια άλλα μοιάζει δύσκολο ή και ακατόρθωτο;

Μια γυναίκα 40 χρονών, παντρεμένη με δυο παιδιά, επισκέφθηκε μία λογοθεραπεύτρια και της ζήτησε το αυτονόητο: να τη μάθει να διαβάζει. Σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής της, που απειλούνταν το σπίτι της με πλειστηριασμό, χρειάστηκε να δουλέψει για πρώτη φορά, σε ένα κατάστημα τροφίμων. Αργούσε να τοποθετήσει τα προϊόντα στα ράφια ή τα τοποθετούσε λάθος, γιατί δεν μπορούσε να διαβάσει σωστά τις ετικέτες και άρα να τα ταξινομήσει σωστά. Επειδή, φοβόταν ότι θα την ανακαλύψουν και θα χάσει τη δουλειά της αποφάσισε να ξεπεράσει την ντροπή που ένιωθε και να κάνει κάτι για αυτό. Η δυσαναγνωσία της αντιμετωπίστηκε.

Πώς είναι η ανάγνωση ως διαδικασία;

Με την ανάγνωση μετατρέπεται ο γραπτός λόγος σε προφορικό. Στην ουσία λοιπόν είναι μια αποκωδικοποίηση των συμβόλων/σημείων (γράμματα) που έχουμε αποτυπώσει στο χαρτί στα αντίστοιχα φωνήματα (ήχοι της γλώσσας). Έτσι για παράδειγμα όταν βλέπουμε το α γνωρίζουμε ότι αντιστοιχεί σε έναν συγκεκριμένο ήχο στην ελληνική γλώσσα και αυτόν θα αναπαράγουμε, όταν βλέπουμε τη λέξη μήλο μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις μορφές των γραμμάτων, να τις συνθέσουμε και να προφέρουμε τη λέξη. Οι ήχοι της γλώσσας συνδυάζονται μεταξύ τους για να δώσουν λέξεις που αυτές σε μια λογική σειρά δίνουν προτάσεις οι οποίες συντάσσουν ένα κείμενο. Το κείμενο μεταφέρει πληροφορίες, ιδέες, σκέψεις, μηνύματα. Αποκαλύπτεται λοιπόν και η χρησιμότητα της ανάγνωσης που δεν είναι άλλη απο το να γίνουν κατανοητά στον αναγνώστη τα νοήματα που μεταφέρει ένα κείμενο.

Επομένως για να είναι η ανάγνωση αποτελεσματική χρειάζονται δυο προυποθέσεις: α) να γίνεται αναγνώριση της μορφής της λέξης ώστε να αναπαραχθεί προφορικά και β) να γίνεται κατανοητή η σημασία της ώστε να οδηγήσει στην κατανόηση της πρότασης και άρα του κειμένου.

Ως “καλός αναγνώστης” λοιπόν χαρακτηρίζεται ένα παιδί που σε ένα κείμενο, κατάλληλο για το αναπτυξιακό και γνωστικό στάδιο στο οποίο βρίσκεται, μπορεί να ανταπεξέλθει στο “τεχνικό κομμάτι” της ανάγνωσης δηλαδή:

• να έχει καλή ροή στο λόγο του όσο διαβάζει
• να αυτοδιορθώνεται σε περίπτωση λάθους αναπαραγωγής μιας λέξης
• να ολοκληρώνει την ανάγνωση σε ένα ικανό χρόνο
• να χρωματίζει τη φωνή του σύμφωνα με το ύφος του κειμένου
• να τονίζει τις λέξεις σωστά

και παράλληλα να εμφανίζει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανάγνωσης:

• να αναπαράγει τη κεντρική ιδέα του κειμένου που διαβάζει
• να είναι σε θέση να ερμηνεύσει αυτά που διαβάζει ανακαλώντας τη προηγούμενη γνώση που έχει για το θέμα
• να διαμορφώσει μια προσωπική άποψη για το κείμενο που διάβασε

Τι είναι η δυσαναγνωσία;

Όπως όλες οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, αναφέρεται σε παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη και κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι η εκδήλωση αυτής της αδυναμίας αντιμετωπίζεται ως μη αναμενόμενο γεγονός. Αποτελεί κατηγορία των μαθησιακών δυσκολιών και εστιάζεται στη δυσκολία της αναγνωστικής ικανότητας αλλά και της προφορικής απόδοσης αυτών που έχουν διαβαστεί.

Σύμφωνα με το DSM-IV, η ειδική μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση χαρακτηρίζεται από μειωμένη επίδοση του παιδιού στην ακρίβεια, την ταχύτητα ή την κατανόηση αυτού που διαβάζει. Οι δυσκολίες εντοπίζονται όταν το παιδί διαβάζει φωναχτά ή από μέσα του.

Η ειδική μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση δεν έχει σχέση με νοητική υστέρηση, με οπτική, ακουστική, κινητική ανεπάρκεια ή κάποιου είδους συναισθηματική διαταραχή, καθώς και με οποιασδήποτε μορφή περιβαλλοντικής, πολιτισμικής και οικονομικής μειονεξίας. Εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια με συχνότητα εμφάνισης 4 αγόρια-1 κορίτσι και παρατηρείται σε όλους τους πολιτισμούς που έχουν γραπτή γλώσσα.

Τα σημάδια που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το παιδί μας έχει δυσκολία στην ανάγνωση είναι:

• έντονο κόμπιασμα και παύσεις
• επαναλαμβάνει γράμματα ή συλλαβές των λέξεων
• διαβάζει λάθος τις λέξεις και δεν αυτοδιορθώνεται
• χάνει τη σειρά του κειμένου
• δυσκολεύεται στην ανάγνωση πολυσύλλαβων ή ασυνήθιστων λέξεων
• παραλείπει, μεταθέτει, προσθέτει, γράμματα ή συλλαβές ή λέξεις πχ. τηγανηστό αντι για τηγανητό
• δεν έχει κατανοήσει πλήρως τη λέξη ή πρόταση ή κείμενο μετά την ανάγνωση του
• συλλαβίζει
• δυσκολεύεται να διαβάσει ακόμα και λέξεις που έχει δει πολλές φορές
• ο χρόνος ολοκλήρωσης της ανάγνωσης είναι μακρύς
• δε χρωματίζει το λόγο του ανάλογα με το ύφος του κειμένου
• ο λόγος του είναι επίπεδος χωρίς να εμφανίζονται τα σημεία στίξης κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης
• τονίζει λάθος τις λέξεις
• αδυνατεί να αναπαράγει τη κεντρική ιδέα του κειμένου
• αδυναμία να ερμηνεύσει αυτά που διάβασε σύμφωνα με αυτά που ήδη γνωρίζει για το θέμα
• αδυναμία να διαμορφώσει άποψη για αυτό που διάβασε

Μπορεί να παρατηρηθούν και κάποια πρόσθετα ποιοτικά χαρακτηριστικά που συνοδεύουν παιδιά με μαθησιακά προβλήματα. Τέτοια είναι: η διάσπαση προσοχής, δυσκολίες στο να ξεκινήσει και να ολοκληρώσει μια εργασία, απροσεξία, αδεξιότητα, ξεχνάει εύκολα τα πράγματα του και τις υποχρεώσεις του.

Τα αίτια που την προκαλούν

Η αιτιολογία της δυσαναγνωσίας δεν είναι σαφής όπως συμβαίνει και με την πλειοψηφία των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Οι έρευνες καταλήγουν σε δυσλειτουργία ή σε ατελή αντιληπτική ικανότητα του εγκεφάλου στην αποκωδικοποίηση των λεκτικών ερεθισμάτων. Ως επιβαρυντικοί παράγοντες εμφανίζονται η κληρονομικότητα, αλλά και το ακατάλληλο οικογενειακό ή/και σχολικό περιβάλλον.

Πως αντιμετωπίζεται η δυσαναγνωσία

Είναι γεγονός λοιπόν ότι ένα έξυπνο και ικανό παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να διαβάσει χωρίς λάθη έστω και ένα απλό και σύντομο κείμενο. Όταν υπάρχουν τέτοιες υποψίες θα πρέπει σύντομα να γίνει διάγνωση και η κατάλληλη παρέμβαση με ένα εξατομικευμένο ειδικό πρόγραμμα παρέμβασης που θα καταρτιστεί με γνώμονα τις ιδιαίτερες του παιδιού. Η έγκαιρη αντιμετώπιση τέτοιων δυσκολιών αποτελεί σημαντικό παράγοντα βελτίωσης της επίδοσης του παιδιού αλλά και της εικόνας που έχει για τον εαυτό του. Μη διστάζετε να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.