ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ!!!

Η αφήγηση ενός παραμυθιού αποτελεί την πιο συχνή δραστηριότητα και ευκαιρία για επαφή ενός παιδιού με τους ενήλικες.

Για αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε με ποιον τρόπο μπορεί η ανάγνωση μιας παιδικής ιστορίας να συμβάλλει στην καλλιέργεια της φαντασίας και στην συναισθηματική νοημοσύνη του παιδιού.

10 οδηγίες για μια πιο δημιουργική ανάγνωση του παραμυθιού:

1) Διαβάζουμε το παραμύθι χρωματίζοντας την φωνή μας ανάλογα με τα γεγονότα της ιστορίας.
2) Αφήνουμε το σώμα μας να συμμετέχει σαν εκφραστικό μέσο στην αφήγηση π.χ. με κινήσεις των χεριών δείχνουμε τι έκανε ο πρωταγωνιστής (η κοκκινοσκουφίτσα έβαλε μέσα στο καλάθι πολλά πράγματα για την γιαγιά) κ.λπ.
3) Εμπλουτίζουμε την διήγηση του παραμυθιού με τις εκφράσεις του προσώπου μας π.χ. η Σταχτοπούτα ήταν στενοχωρημένη, κατεβάζοντας το κεφάλι μας ή είναι χαρούμενη και χαμογελάμε ευδιάκριτα κ.α.
4) Έχουμε ένα χαρτί και μαρκαδόρους δίπλα μας για να ζωγραφίζουμε αυτά που νιώθει ο πρωταγωνιστής σχεδιάζοντας πρόσωπα π.χ. και ζητάμε από το παιδί να αναγνωρίσει τα συναισθήματα που δείχνουν οι εκφράσεις του προσώπου.
5) Στο τέλος του παραμυθιού είναι πολύ δημιουργικό να ζητήσουμε από το παιδί να ζωγραφίσει αυτά που διαβάσαμε με όποιο τρόπο μπορεί και θέλει και με όποια υλικά και χρώματα έχει διάθεση.
6) Ας αφήσουμε το παιδί προφορικά να δώσει ένα άλλο τέλος στην ιστορία.
7) Μπορεί να ζωγραφίσει το εναλλακτικό τέλος.
8) Μπορεί με αφορμή το παραμύθι να σχεδιάσει ένα δικό του παραμύθι ή ένα μεγαλύτερο παιδί να το γράψει.
9) Μια ωραία ιδέα είναι να το κάνει κόμικ.
10) Αφήστε το ελεύθερο να διαλέξει ρούχα για να "παίξει" το παραμύθι. Η δραματοποίηση του παραμυθιού και η ταύτιση με τον ήρωα αναπτύσσει εξαιρετικά την ενσυναίσθηση των παιδιών δηλ. την ικανότητα να "μπαίνουν" στην θέση του άλλου.

Της Άσπας Μητρακάκη, ειδικής παιδαγωγού - Κοινωνικής Ανθρωπολόγου, ειδικευμένης στην αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών/δυσλεξίας, http://dyslexiaathome.blogspot.com

Συνοπτικός Πίνακας Εκφραστικού Λόγου

Συνοπτικός Πίνακας Εκφραστικού Λόγου

0 –1 έτους

–                 Διαφοροποιεί τον πόνο και τη χαρά με το κλάμα/ φώνηση

–     Ποικίλλει το ψέλλισμα από ήχους φωνηέντων σε σύμφωνα / επανάληψη συλλαβών  π. χ. /ma ma ma /

–                 Παίζει με τους ήχους και εναλλάσσει  στον τόνο της φωνής

–                 Μιμείται ήχους και τον τόνο της φωνής και της ομιλίας  των άλλων

–                 Κατανοεί το ναι- όχι.

–                 Εκτελεί απλές εντολές  π.χ. φέρε την μπάλα, έλα εδώ.

–                 Παρακολουθεί τους άλλους όταν συζητούν.

–                 Λέει 2 - 3 λέξεις συνειδητά αν και όχι πάντα καθαρά

1 –2 ετών

–                 Κουνάει / γνέφει το κεφάλι για ναι / όχι

–                 Αναγνωρίζει ορισμένες απλές λέξεις (ως 50 ουσιαστικά γύρω στα 2 χρόνια)

–                 Ηχολαλεί την τελευταία λέξη σε πρόταση που ακούει

–                Παράγει ήχους ζώων και μπορεί να τους χρησιμοποιήσει για να ονομάσει ζώα

–                 Κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας 1 - 2 λέξεις (πού γιαγιά;).

–                 Απαντά σε ερώτηση τύπου « Τι είναι αυτό; » με το όνομα του αντικειμένου

–                 Παράγει προτάσεις 2 λέξεων (περίπου στον 23^ο μήνα)

–                 Χαίρεται τα ποιηματάκια και τραγουδάκια και προσπαθεί να συμμετέχει

–                 Λέει γύρω στις 22 λέξεις

–                 Λέει όχι και τη λέξη

–                 Ονομάζει δυο μέρη του σώματος

–                 Κατανοεί πιο σύνθετες εντολές (βάλε το ποτήρι στο τραπέζι)

2 –3 ετών

–                 Προτάσεις 2 λέξεων, περιλαμβάνει επίθετα, π.χ. « μεγάλο αυτοκίνητο », καθώς και ιδιοκτησία, π.χ. « το μεγάλο αυτοκίνητό μου »

–                 Εκφράζει ανάγκες για τουαλέτα

–                 Ονομάζει 7-9 μέρη του σώματος του

–                 Αναφέρεται στον εαυτό του με το όνομά του

–                 Αρχίζει να παράγει χρόνους ρημάτων π.χ. «πήγε»

–                 Λέει πάνω/ κάτω, μέσα/ έξω

–                 Ονομάζει ένα χρώμα (συνήθως κόκκινο)

–                 Εμφανίζεται ο πληθυντικός των λέξεων, προς το τέλος αυτής της περιόδου

–                 Λέει «τι», «που», «τι είναι αυτό», συν 2-3 λέξεις

–                 Χρησιμοποιεί προτάσεις 4 λέξεων

3 –4 ετών

–                 Διηγείται τις άμεσες εμπειρίες του

–                 Αναφέρει τη χρησιμότητα απλών αντικειμένων

–                 Εκφράζεται στο μέλλοντα

–                 Χρησιμοποιεί αντωνυμίες αυτός/ αυτή

–                 Ονομάζει μέχρι τέσσερα χρώματα

–                 Λέει ανοιχτό/ κλειστό, ψηλό/ χαμηλό-κοντό, γεμάτο/ άδειο

–                 Χρησιμοποιεί πληθυντικό και μπορεί να μετρήσει

–                 Κάνει ερωτήσεις τύπου «πώς ;»

4 –5  ετών

–                 Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις, π/χ. «κλώτσησα τη μπάλα και πήγε στο δρόμο»

–                 Χρησιμοποιεί λέξεις «αδερφός/ -ή», «παππούς»

–                 Διηγείται γνωστές ιστορίες  χωρίς βοηθητικές εικόνες.

–                 Χρησιμοποιεί πολυσύνθετες προτάσεις

–                 Διαχωρίζει τους ήχους, δυνατός/ χαμηλός

–                 Χρησιμοποιεί ονομασίες κατά κατηγορίες, π.χ. φρούτα, ζώα, ρούχα

–                 Γνωρίζει αντίθετες έννοιες

–                 Κάνει ερωτήσεις τύπου «ποιος», «ποιο», «πότε»

–                 Κάνει σωστή χρήση των χρόνων

–                 Κατανοεί τις συζητήσεις, στο σπίτι και στο σχολείο

–                 Κατανοεί συνθετότερες χωρικές έννοιες (πάνω από, κάτω από, πίσω, πλάι).

–                 Κατανοεί συνθετότερες χρονικές έννοιες (αργά το βράδυ).

–                 Συγκρίνει κατά μέγεθος (μεγάλος - μεγαλύτερος, μικρός -μικρότερος, κ.α.)

–                 Έχει λεξιλόγιο 1500 λέξεων.

–                 Σχηματίζει προτάσεις με 4 - 5 λέξεις.

–                 Αρθρώνει όλα τα σύμφωνα και τα συμφωνικά συμπλέγματα .

–                 Λέει δύσκολες. και πολυσύλλαβες λέξεις.

–                 Μιλάει με ευχέρεια, χρησιμοποιώντας απλές προτάσεις

–                 Κάνει ερωτήσεις, χρησιμοποιώντας πού, γιατί, τι ;

–                 Συνδυάζει ρήματα και ουσιαστικά

–                 Λέει το όνομα και το επίθετό του

Τραυλισμός Διαταραχή Ομιλίας

Ο τραυλισμός χαρακτηρίζεται ως μια διαταραχή που αφορά τη ροή του λόγου. Οι δυσχέρειες εμφανίζονται στο ρυθμό, τη μελωδία και την ταχύτητα κατά τη διάρκεια της ομιλίας.

Οφείλεται σε αδυναμία ελέγχου του μηχανισμού ομιλίας, δηλαδή σε μικροσυσπάσεις των μυών που χρησιμοποιούνται για τη διεξαγωγή της ομιλίας.

Εμφανίζεται στην προσχολική ηλικία, κυρίως σε ηλικίες 2-5 ετών.  Η συχνότητα της αποτελεί το 5% σε παιδιά και το 1% στο γενικό πληθυσμό. Παρουσιάζεται συχνότερα στα αγόρια με αναλογία 4: 1 έναντι των κοριτσιών.

Τα αίτια που προκαλούν τον τραυλισμό δεν έχουν ακόμα διευκρινιστεί. Ωστόσο έρευνες δίνουν ευθύνες σε συνδυασμό οργανικών, ψυχολογικών, περιβαλλοντικών και κληρονομικών παραγόντων.  Κάποιοι παράγοντες θεωρούνται οι εξής: 
v   οργανικές βλάβες στον εγκέφαλο, που επηρεάζουν το μηχανισμό ομιλίας 
v   το οικογενειακό περιβάλλον και η στάση των γονέων απέναντι στο παιδί 
v   κληρονομικότητα 
v    διγλωσσία
 v   έντονη επιδοκιμασία για την ομιλία του παιδιού.

Ο τραυλισμός δεν πρέπει να συγχέεται με την ταχυλαλία και τον πρώιμο τραυλισμό, που αφορά ένα φυσιολογικό στάδιο εξέλιξης στην ομιλία του παιδιού. 

Χαρακτηριστικά: 
Τα κύρια χαρακτηριστικά που θα συναντήσετε κατά τη διάρκεια της ομιλίας  σε παιδιά με τραυλισμό και σίγουρα θα σας κινήσουν το ενδιαφέρον είναι τα ακόλουθα:

α) επαναλήψεις ήχων, συλλαβών αλλά και μονοσύλλαβων λέξεων

β) επιμηκύνσεις ήχων κυρίως σε αρχική θέση

γ) χρήση επιφωνημάτων και παρεμβολές άσχετων φωνημάτων ή συλλαβών ανάμεσα στις λέξεις

δ) έντονες παύσεις πριν ή κατά τη διάρκεια λέξεων

ε) κομπιάσματα

στ) περιφράσεις (χρήση του ορισμού ή περιγραφή της λέξης αντί για την ίδια τη λέξη)

ζ) συσπάσεις των μυών του προσώπου, λαιμού, χεριού (tics) και αποφυγή βλεμματικής επαφής.

  Η συμπεριφορά του παιδιού: 
Ο τραυλισμός επηρεάζει την προσωπικότητα και το συναισθηματικό κόσμο του παιδιού. Επικρατεί άγχος, αγωνία και αμηχανία κατά τη διάρκεια της ομιλίας του. Επίσης, παρατηρούνται αρνητικά συναισθήματα όπως φόβος, ανασφάλεια, οργή κ.α. Το παιδί εμφανίζει μια έντονη επιθετικότητα, αντιδραστικότητα, χαμηλή αυτοεκτίμηση και άρνηση για ομιλία.

Τα παραπάνω στοιχεία της συμπεριφοράς του παιδιού με τραυλισμό επηρεάζουν τη σχέση και την επικοινωνία του παιδιού με τα υπόλοιπα άτομα. Δυσχεραίνει επίσης τη σχολική του επίδοση αλλά και την ένταξή του παιδιού σε κάποια ομάδα οδηγώντας το στην απομόνωση.
Οικογενειακό περιβάλλον:   
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως το οικογενειακό περιβάλλον και οι σχέσεις των γονέων με το παιδί ίσως επηρεάζουν την εμφάνιση αλλά και την εξέλιξη του τραυλισμού.

Για το λόγο αυτό το οικογενειακό κυρίως περιβάλλον θα πρέπει να είναι κατάλληλο για την πιο επιθυμητή συμπεριφορά και πορεία του παιδιού με τραυλισμό. Επίσης, οι σχέσεις των γονέων και όσων έρχονται σε επαφή με το παιδί θα πρέπει να στηρίζονται σε μια ποιοτική επικοινωνία.

Οι γονείς πρέπει να επικεντρώνουν την προσοχή τους  περισσότερο στο τι θέλει να πει το παιδί και όχι τόσο στον τρόπο που το λέει. Με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιείται διάλογος, γεγονός που θα βοηθήσει το παιδί.

Επίσης, θα πρέπει να μιλήσουν μαζί του για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Οφείλουν να βοηθήσουν το παιδί να αποδεχτεί το πρόβλημα, αφού βέβαια έχει γίνει αποδεκτό και από τους ίδιους.

Οι γονείς δεν πρέπει να κοροϊδεύουν το παιδί και την ομιλία του και να μη ζητάνε από αυτό να επαναλάβει σωστά και καθαρά αυτά που είπε.   Οφείλουν να αφήνουν το παιδί να ολοκληρώνει την πρότασή του και να μην το διακόπτουν ή να το συμπληρώνουν εκείνο.

Να δείχνουν στο παιδί πως αυτό που λέει είναι κατανοητό και πως το παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή.  Σκόπιμο είναι επίσης  να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο όταν το παιδί μιλάειφυσιολογικά και όταν τραυλίζει. 

Οι γονείς θα πρέπει να το επιβραβεύουν σε κάθε του προσπάθεια. Να το ενθαρρύνουν να εμπλέκεται σε διαλόγους και συζητήσεις και να μην δείχνουν ανήσυχοι και αγχωμένοι όταν το παιδί μιλάει μπροστά σε κόσμο.

Δεν θα πρέπει να κατακρίνουν το παιδί και κυρίως να μη συγκρίνουν την ομιλία του με εκείνη των αδελφών του ή με άλλων παιδιών. Ακόμη σκόπιμο είναι να αποφεύγουν γεγονότα και καταστάσεις που προκαλούν άγχος στο παιδί.  

Τέλος, θα πρέπει να προτρέπουν το παιδί να εκδηλώνει τα συναισθήματά του αλλά και να εκφράζει ελεύθερα τις σκέψεις και τις προτιμήσεις του.

Το κυριότερο όμως μέλημα των γονέων είναι να απευθυνθούν  σε κάποιον ειδικό, μόλις παρατηρήσουν δυσχέρειες στην ομιλία του παιδιού. Εκείνος θα τους ενημερώσει, θα τους συμβουλεύσει και θα αποφασίσει ποιο είναι το πιο κατάλληλο θεραπευτικό πρόβλημα για το παιδί. 
Γεγονός είναι πως δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη θεραπεία για την εξ ολοκλήρου αντιμετώπιση του τραυλισμού. Σίγουρα όμως υπάρχει τεράστια βελτίωση και αποτελεσματικότητα όταν ο τραυλισμός αντιμετωπιστεί στην αρχή της εμφάνισής του.