Γιατί συλλαβίζει ακόμα;-Η δυσαναγνωσία

Ένα παιδί ακόμη από την ηλικία των 2 χρόνων προσποιείται ότι διαβάζει. Παίρνει ένα βιβλίο στα χέρια του και μιμείται το τρόπο που διαβάζουν οι “μεγάλοι”. Αυτό συμβαίνει γιατί η ανάγνωση περικλείεται από το κύρος μιας κοινωνικά καταξιωμένης δραστηριότητας. Όλοι διαβάζουν κάτι: μια συνταγή, ένα βιβλίο, τους υπότιτλους μιας ταινίας, τις πινακίδες στο δρόμο, τις ετικέτες των προϊόντων στο Super Market, μια σελίδα στο internet. Η ικανότητα της ανάγνωσης αντιμετωπίζεται ως μια αυτονόητη δεξιότητα που όλοι οι άνθρωποι έχουν κατακτήσει από μια ηλικία και μετά. Γιατί όμως κάτι που για τα περισσότερα παιδιά κερδίζεται εύκολα και γρήγορα για κάποια άλλα μοιάζει δύσκολο ή και ακατόρθωτο;

Μια γυναίκα 40 χρονών, παντρεμένη με δυο παιδιά, επισκέφθηκε μία λογοθεραπεύτρια και της ζήτησε το αυτονόητο: να τη μάθει να διαβάζει. Σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής της, που απειλούνταν το σπίτι της με πλειστηριασμό, χρειάστηκε να δουλέψει για πρώτη φορά, σε ένα κατάστημα τροφίμων. Αργούσε να τοποθετήσει τα προϊόντα στα ράφια ή τα τοποθετούσε λάθος, γιατί δεν μπορούσε να διαβάσει σωστά τις ετικέτες και άρα να τα ταξινομήσει σωστά. Επειδή, φοβόταν ότι θα την ανακαλύψουν και θα χάσει τη δουλειά της αποφάσισε να ξεπεράσει την ντροπή που ένιωθε και να κάνει κάτι για αυτό. Η δυσαναγνωσία της αντιμετωπίστηκε.

Πώς είναι η ανάγνωση ως διαδικασία;

Με την ανάγνωση μετατρέπεται ο γραπτός λόγος σε προφορικό. Στην ουσία λοιπόν είναι μια αποκωδικοποίηση των συμβόλων/σημείων (γράμματα) που έχουμε αποτυπώσει στο χαρτί στα αντίστοιχα φωνήματα (ήχοι της γλώσσας). Έτσι για παράδειγμα όταν βλέπουμε το α γνωρίζουμε ότι αντιστοιχεί σε έναν συγκεκριμένο ήχο στην ελληνική γλώσσα και αυτόν θα αναπαράγουμε, όταν βλέπουμε τη λέξη μήλο μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις μορφές των γραμμάτων, να τις συνθέσουμε και να προφέρουμε τη λέξη. Οι ήχοι της γλώσσας συνδυάζονται μεταξύ τους για να δώσουν λέξεις που αυτές σε μια λογική σειρά δίνουν προτάσεις οι οποίες συντάσσουν ένα κείμενο. Το κείμενο μεταφέρει πληροφορίες, ιδέες, σκέψεις, μηνύματα. Αποκαλύπτεται λοιπόν και η χρησιμότητα της ανάγνωσης που δεν είναι άλλη απο το να γίνουν κατανοητά στον αναγνώστη τα νοήματα που μεταφέρει ένα κείμενο.

Επομένως για να είναι η ανάγνωση αποτελεσματική χρειάζονται δυο προυποθέσεις: α) να γίνεται αναγνώριση της μορφής της λέξης ώστε να αναπαραχθεί προφορικά και β) να γίνεται κατανοητή η σημασία της ώστε να οδηγήσει στην κατανόηση της πρότασης και άρα του κειμένου.

Ως “καλός αναγνώστης” λοιπόν χαρακτηρίζεται ένα παιδί που σε ένα κείμενο, κατάλληλο για το αναπτυξιακό και γνωστικό στάδιο στο οποίο βρίσκεται, μπορεί να ανταπεξέλθει στο “τεχνικό κομμάτι” της ανάγνωσης δηλαδή:

• να έχει καλή ροή στο λόγο του όσο διαβάζει
• να αυτοδιορθώνεται σε περίπτωση λάθους αναπαραγωγής μιας λέξης
• να ολοκληρώνει την ανάγνωση σε ένα ικανό χρόνο
• να χρωματίζει τη φωνή του σύμφωνα με το ύφος του κειμένου
• να τονίζει τις λέξεις σωστά

και παράλληλα να εμφανίζει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανάγνωσης:

• να αναπαράγει τη κεντρική ιδέα του κειμένου που διαβάζει
• να είναι σε θέση να ερμηνεύσει αυτά που διαβάζει ανακαλώντας τη προηγούμενη γνώση που έχει για το θέμα
• να διαμορφώσει μια προσωπική άποψη για το κείμενο που διάβασε

Τι είναι η δυσαναγνωσία;

Όπως όλες οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, αναφέρεται σε παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη και κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι η εκδήλωση αυτής της αδυναμίας αντιμετωπίζεται ως μη αναμενόμενο γεγονός. Αποτελεί κατηγορία των μαθησιακών δυσκολιών και εστιάζεται στη δυσκολία της αναγνωστικής ικανότητας αλλά και της προφορικής απόδοσης αυτών που έχουν διαβαστεί.

Σύμφωνα με το DSM-IV, η ειδική μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση χαρακτηρίζεται από μειωμένη επίδοση του παιδιού στην ακρίβεια, την ταχύτητα ή την κατανόηση αυτού που διαβάζει. Οι δυσκολίες εντοπίζονται όταν το παιδί διαβάζει φωναχτά ή από μέσα του.

Η ειδική μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση δεν έχει σχέση με νοητική υστέρηση, με οπτική, ακουστική, κινητική ανεπάρκεια ή κάποιου είδους συναισθηματική διαταραχή, καθώς και με οποιασδήποτε μορφή περιβαλλοντικής, πολιτισμικής και οικονομικής μειονεξίας. Εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια με συχνότητα εμφάνισης 4 αγόρια-1 κορίτσι και παρατηρείται σε όλους τους πολιτισμούς που έχουν γραπτή γλώσσα.

Τα σημάδια που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το παιδί μας έχει δυσκολία στην ανάγνωση είναι:

• έντονο κόμπιασμα και παύσεις
• επαναλαμβάνει γράμματα ή συλλαβές των λέξεων
• διαβάζει λάθος τις λέξεις και δεν αυτοδιορθώνεται
• χάνει τη σειρά του κειμένου
• δυσκολεύεται στην ανάγνωση πολυσύλλαβων ή ασυνήθιστων λέξεων
• παραλείπει, μεταθέτει, προσθέτει, γράμματα ή συλλαβές ή λέξεις πχ. τηγανηστό αντι για τηγανητό
• δεν έχει κατανοήσει πλήρως τη λέξη ή πρόταση ή κείμενο μετά την ανάγνωση του
• συλλαβίζει
• δυσκολεύεται να διαβάσει ακόμα και λέξεις που έχει δει πολλές φορές
• ο χρόνος ολοκλήρωσης της ανάγνωσης είναι μακρύς
• δε χρωματίζει το λόγο του ανάλογα με το ύφος του κειμένου
• ο λόγος του είναι επίπεδος χωρίς να εμφανίζονται τα σημεία στίξης κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης
• τονίζει λάθος τις λέξεις
• αδυνατεί να αναπαράγει τη κεντρική ιδέα του κειμένου
• αδυναμία να ερμηνεύσει αυτά που διάβασε σύμφωνα με αυτά που ήδη γνωρίζει για το θέμα
• αδυναμία να διαμορφώσει άποψη για αυτό που διάβασε

Μπορεί να παρατηρηθούν και κάποια πρόσθετα ποιοτικά χαρακτηριστικά που συνοδεύουν παιδιά με μαθησιακά προβλήματα. Τέτοια είναι: η διάσπαση προσοχής, δυσκολίες στο να ξεκινήσει και να ολοκληρώσει μια εργασία, απροσεξία, αδεξιότητα, ξεχνάει εύκολα τα πράγματα του και τις υποχρεώσεις του.

Τα αίτια που την προκαλούν

Η αιτιολογία της δυσαναγνωσίας δεν είναι σαφής όπως συμβαίνει και με την πλειοψηφία των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Οι έρευνες καταλήγουν σε δυσλειτουργία ή σε ατελή αντιληπτική ικανότητα του εγκεφάλου στην αποκωδικοποίηση των λεκτικών ερεθισμάτων. Ως επιβαρυντικοί παράγοντες εμφανίζονται η κληρονομικότητα, αλλά και το ακατάλληλο οικογενειακό ή/και σχολικό περιβάλλον.

Πως αντιμετωπίζεται η δυσαναγνωσία

Είναι γεγονός λοιπόν ότι ένα έξυπνο και ικανό παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να διαβάσει χωρίς λάθη έστω και ένα απλό και σύντομο κείμενο. Όταν υπάρχουν τέτοιες υποψίες θα πρέπει σύντομα να γίνει διάγνωση και η κατάλληλη παρέμβαση με ένα εξατομικευμένο ειδικό πρόγραμμα παρέμβασης που θα καταρτιστεί με γνώμονα τις ιδιαίτερες του παιδιού. Η έγκαιρη αντιμετώπιση τέτοιων δυσκολιών αποτελεί σημαντικό παράγοντα βελτίωσης της επίδοσης του παιδιού αλλά και της εικόνας που έχει για τον εαυτό του. Μη διστάζετε να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.

Τεστ Διάγνωσης Δυσκολιών Μάθησης και Τεστ Ανίχνευσης της Σχολικής Ετοιμότητας

Δύο τεστ για παιδιά

Το Α΄ Τεστ  είναι μια σύντομη Ανιχνευτική Διαδικασία που σχεδιάστηκε για να απαντήσει με αντικειμενικό και αξιόπιστο τρόπο στο ερώτημα: «Είναι το παιδί έτοιμο για να φοιτήσει στο σχολείο; ΝΑΙ ή ΟΧΙ;». Το  Αθηνά Τεστ Διάγνωσης Δυσκολιών Μάθησης είναι ένα ψυχοπαιδαγωγικό διαγνωστικό μέσο, το οποίο κατασκευάστηκε, για να το χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι και οι νηπιαγωγοί με τους μαθητές της τάξης τους, μετά από ειδική εκπαίδευση καθώς και όσοι άλλοι ειδικοί ασχολούνται με τα προβλήματα της παιδικής ηλικίας, για να εντοπίσουν παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες να ανταποκριθούν στις μαθησιακές απαιτήσεις του σχολείου.

Α΄ Τεστ

Το Α΄ Τεστ  είναι το πρώτο Ελληνικό Τεστ Ανίχνευσης της Σχολικής Ετοιμότητας για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Δημιουργήθηκε το 2007, στο Ιατρείο της Αναπτυξιακής Παιδιατρικής του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία», από τους κ. Στέλιο Μαντούδη, Αναπτυξιακό Εργοθεραπευτή και την κ. Λωρέττα Θωμαΐδου, Παιδίατρο- Αναπτυξιολόγο. Είναι απλό, σύντομο εύχρηστο κι ευχάριστο στην εφαρμογή του.
Το Α΄ Τεστ δεν είναι τεστ Νοημοσύνης. Είναι μια σύντομη, αξιόπιστη Ανιχνευτική Διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι  σχεδιάστηκε για να απαντήσει με αντικειμενικό  και αξιόπιστο τρόπο στο ερώτημα: «Είναι το παιδί έτοιμο για να φοιτήσει στο σχολείο; ΝΑΙ ή ΟΧΙ;»
Το Α΄ Τεστ δεν είναι Διαγνωστική Δοκιμασία δηλαδή δε διερευνά τα αίτια και δεν απαντά στο ερώτημα γιατί  δεν είναι έτοιμο το παιδί να φοιτήσει ή τι φταίει και συμβαίνει αυτό. Το Τεστ χορηγείται από ειδικά εκπαιδευμένους επιστήμονες του χώρου της υγείας.
Το Α΄ Τεστ απευθύνεται σε όλα τα παιδιά ηλικίας 5 έως 6,5 ετών που πρόκειται να φοιτήσουν σύμφωνα με τη νομοθεσία αλλά και τη χρονική ηλικία την επόμενη σχολική χρονιά στη Α΄Τάξη του Δημοτικού Σχολείου. Έχει στόχο την Πρώιμη επισήμανση παιδιών που δε διαθέτουν ακόμη τις αναπτυξιακές ικανότητες που είναι απαραίτητες για την ομαλή φοίτηση στο σχολείο. Τα παιδιά που αποτυγχάνουν στο Α΄ Τεστ θα πρέπει να παραπέμπονται για λεπτομερέστερη εκτίμηση, έλεγχο και παρέμβαση από ειδικούς.
Το Α΄ Τεστ ελέγχει:

• Τη Σχολική Ετοιμότητα.
• Την Υπερκινητικότητα/ Διάσπαση της Προσοχής.
• Τη Συμπεριφορά κατά την εξέταση.

Η Σχολική Ετοιμότητα ελέγχεται με 7 επιμέρους κλίμακες οι οποίες αξιολογούν διαφορετικές μαθησιακές και γλωσσικές λειτουργίες και καλύπτουν όλες τις απαραίτητες δεξιότητες για τη φοίτηση στο σχολείο. Πρόκειται για:

1. Την κριτική ικανότητα.
2. Τις γλωσσικές αναλογίες,
3. Την πρώιμη αφαιρετική σκέψη.
4. Τον οπτικοκινητικό συντονισμό.
5. Την οπτική αντίληψη.
6. Την αδρή κινητικότητα.
7. Τις ακολουθίες.

Το Α΄ Τεστ περιλαμβάνει επίσης συμπληρωματικές κλίμακες που κρίθηκαν απαραίτητες γιατί πολλά παιδιά παρά την καλή ανταπόκριση στις κύριες κλίμακες παρουσιάζουν δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής. Πρόκειται για κλίμακες που αφορούν την Υπερκινητικότητα/ Διάσπαση της Προσοχής και τη Συμπεριφορά κατά την εξέταση. Η Υπερκινητικότητα/Διάσπαση της Προσοχής ελέγχεται με ερωτηματολόγιο που αποτελείται από 14 ερωτήματα τα οποία απαντά ο κηδεμόνας ή η νηπιαγωγός από τις παρατηρήσεις τους  στην καθημερινή επαφή με το παιδί. Η Συμπεριφορά κατά την εξέταση καταγράφεται σε κλίμακα από τον εξεταστή  κι  εκτιμά την προσαρμοστική ικανότητα του παιδιού και την ικανότητα να ανταπεξέλθει σε καθημερινές απαιτήσεις. Το Α΄Τεστ δίνει την ευκαιρία να εντοπιστούν έγκαιρα και να αντιμετωπιστούν στη συνέχεια, αναπτυξιακά προβλήματα που εμποδίζουν την ομαλή ένταξη του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον και έτσι να προληφθεί η σχολική αποτυχία με όλες τις σοβαρές κοινωνικές και ψυχικές διαταραχές που αυτή συνεπάγεται.

Αθηνά Τεστ

Το  Αθηνά Τεστ Διάγνωσης Δυσκολιών Μάθησης κατασκευάστηκε και σταθμίστηκε στη χώρα μας, το 1999, στο Ψυχομετρικό εργαστήριο του Τομέα Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών από τους καθηγητές ψυχολογίας κ.Ιωάννη Παρασκευόπουλο, την κ.Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι τον κ.Νικόλαο Γιαννίτσα. Σύμφωνα με τους κατασκευαστές του είναι ένα ψυχοπαιδαγωγικό διαγνωστικό μέσο, το οποίο κατασκευάστηκε, για να το χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι και οι νηπιαγωγοί με τους μαθητές της τάξης τους, μετά από ειδική εκπαίδευση  καθώς και όσοι άλλοι ειδικοί ασχολούνται με τα προβλήματα της παιδικής ηλικίας, για να εντοπίσουν παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες να ανταποκριθούν στις μαθησιακές απαιτήσεις του σχολείου. Το Αθηνά Τεστ είναι ένα πολυθεματικό τεστ ενδοατομικής αξιολόγησης δίνει μια αναλυτική εικόνα της παρούσας κατάστασης του παιδιού σε καίριους τομείς της ανάπτυξης και εντοπίζει συγκεκριμένες περιοχές που είναι ελλειμματικές. Οι περιοχές αυτές αφού εντοπιστούν χρήζουν ιδιαίτερης διδακτικοθεραπευτικής παρέμβασης. Το Αθηνά τεστ είναι μια δέσμη από επιμέρους διαγνωστικές δοκιμασίες, δεκατέσσερις κύριες και μια συμπληρωματική, οι οποίες αξιολογούν ένα ευρύτατο φάσμα  κινητικών αντιληπτικών, νοητικών και ψυχογλωσσικών διεργασιών .Οι κλίμακες αυτές ελέγχουν και αξιολογούν  πλευρές της ανάπτυξης του παιδιού που θεωρούνται κρίσιμες για τη σχολική μάθηση και προσαρμογή. Οι δεκατέσσερις κλίμακες του Αθηνά Τεστ με τη σειρά που χορηγούνται στο παιδί κατά τομείς ανάπτυξης είναι οι εξής :

• Ι. Νοητική ικανότητα

1. Γλωσσικές αναλογίες. 2. Αντιγραφή σχημάτων. 3. Λεξιλόγιο.

• ΙΙ. Μνήμη ακολουθιών

4. Μνήμη αριθμών και κοινές ακολουθίες(συμπληρωματική). 5. Μνήμη εικόνων. 6. Μνήμη σχημάτων.

• ΙΙΙ. Ολοκλήρωση ελλιπών παραστάσεων

7. Ολοκλήρωση προτάσεων. 8. Ολοκλήρωση λέξεων.

• ΙV. Γραφο-φωνολογική ενημερότητα

9. Διάκριση γραφημάτων. 10. Διάκριση φθόγγων. 11. Σύνθεση φθόγγων.

• V. Νευρο-ψυχολογική ωριμότητα

12. Οπτικο-κινητικός συντονισμός. 13. Αντίληψη  δεξιού-αριστερού 14. Πλευρίωση.
Το Αθηνά Τεστ επειδή αποσκοπεί στην έγκαιρη διάγνωση έχει κατασκευαστεί  για να χρησιμοποιείται σε παιδιά που βρίσκονται στα πρώτα στάδια- χρόνια της φοίτησής τους στο σχολείο. Καλύπτει πρωτίστως παιδιά ηλικίας 5 έως και 9 ετών (δηλαδή Νηπιαγωγείου, Α΄, Β΄, Γ΄ & Δ΄ Δημοτικού), αλλά μπορεί να χορηγηθεί και σε μεγαλύτερα παιδιά, τα οποία παρουσιάζουν σοβαρές μαθησιακές ανεπάρκειες, ενώ ορισμένες κλίμακες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με παιδιά όλων των ηλικιών. Το Αθηνά τεστ μπορεί να χορηγηθεί με τρεις τρόπους ανάλογα με τον επιδιωκόμενο σκοπό: την πλήρη, τη βραχεία και την επιλεκτική χορήγηση. Σε κάθε περίπτωση ο εξεταστής θα πρέπει να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες που του παρέχει αυτό το τεστ (και όχι μόνο αυτές) ώστε κάθε περαιτέρω ενέργειά του (π.χ. παραπομπή σε άλλη υπηρεσία για συστηματικότερη διερεύνηση ή προγραμματισμός κατάλληλης διδακτικοθεραπευτικής παρέμβασης)  να στηρίζεται σε μια ευρύτερη βάση ψυχοπαιδαγωγικών διαγνωστικών δεδομένων.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΩΝ

Οι  δραστηριότητες με εικόνες περιγραφής είναι από τις δραστηριότητες που έχουν πολλά προτερήματα και μπορείτε να τις κάνετε και στο σπίτι. Οι αφηγήσεις αποτελούν ένα πολύ καλό ερέθισμα για το παιδί  και το ωθούν να διευρύνει την δυνατότητα του στην αφήγηση. Δίνουν την δυνατότητα ανάπτυξης προφορικού λόγου αλλά και της φαντασίας του παιδιού. Η δραστηριότητα αυτή είναι για κάθε ηλικιακή ομάδα με οποιαδήποτε διαταραχή  λόγου.

Ποίους στόχους έχει η περιγραφή εικόνας:

• Ενισχύει την φαντασία
• Διευρύνει το γνωστικό επίπεδο του παιδιού
• Κατανόηση της χρήσης του άρθρου
• Βοηθά στην ανάπτυξη αφηγηματικής ικανότητας
• Σύνταξη προτάσεων
• Επεκτείνει το   λεξιλόγιο
• Γίνεται κατανόηση του προφορικού λόγου
• Εκμάθηση εννοιών του  χώρου
• Κατανόηση Χρωμάτων
• Μαθαίνουν να μετρούν
• Οπτική αντίληψη/ Αναγνώριση εικόνων
• Αφήγηση της ιστορίας
• Μνήμη
• Σειροθέτηση γεγονότων
• Ενίσχυση των ερωτήσεων πως, που, πότε, ποιος και γιατί
• Βοηθά στην συγκέντρωση και την προσοχή
• Οπτική αντίληψη
• Δίνει κίνητρο στο παιδί για να εξιστορεί δικά του βιώματα και εμπειρίες. 
• Δίνει την δυνατότητα στο παιδί να καταλάβει τα αίτια και τα αποτελέσματα (αίτιο: έτρεχε πολύ με το ποδήλατο, αποτέλεσμα: έπεσε και κτύπησε το πόδι του)

ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ

 ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ

 ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

 

ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ

ΣΤΟ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ

ΤΟ ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΟ

Η ΚΟΥΖΙΝΑ

ΤΟ ΜΠΑΝΙΟ

Άντρη Καντηλάφτη Λογοπαθολόγος/ Λογοθεραπεύτρια

AΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΦΟΚΙΝΗΤΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

Οι ασκησούλες αυτές πραγματοποιούνται κατά την διάρκεια μία συνεδρίας σε παιδάκια με στόχο την βελτίωση των γραφοκινητικών δεξιοτήτων. Κρατώντας με τον σωστό τρόπο το μολύβι, το παιδί πρέπει να ακολουθήσει τα πλαίσια ή τις τελείες προκειμένου  να σχηματίσει το σχήμα ή το γράμμα. Η φορά που πρέπει να ακολουθεί στο χάραγμα κάθε γραμμής, φαίνεται πάνω σε κάθε εικόνα. 

 

Tο παιδί που αντιδρά στο κόψιμο της πάνας..

Τα παιδιά που αντιδρούν στο κόψιμο της πάνας, κάνουν πάνω τους τα ούρα ή τα κόπρανα, ή ακόμα κατακρατούν τα κακά τους (κι έτσι γίνονται δυσκοίλια). Πολλά από αυτά τα παιδιά αρνούνται να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα ή τη χρησιμοποιούν μόνο όταν οι γονείς τους το υπενθυμίσουν πηγαίνοντας τα από το χέρι στο μπάνιο. Αν το παιδί είναι μεγαλύτερο των 3 ετών και δεν κόψει την πάνα μετά από μερικούς μήνες προσπάθειας, τότε μπορούμε να πούμε ότι αντιδρά αρνητικά (και όχι ότι δεν έχει μάθει ακόμα να είναι καθαρό). Γι’αυτό, περισσότερες προσπάθειες εκμάθησης ή υπενθυμίσεις από μέρους σας δε θα βοηθήσουν την κατάσταση. Αυτό που χρειάζεται, είναι να αποκτήσει το παιδί την απόλυτη ευθύνη της κατάστασης. Από τη δική σας πλευρά, χρειάζεται να του δώσετε κάποια κίνητρα που θα ξυπνήσουν το ενδιαφέρον του να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα και να είναι καθαρό.

Η ποιο συχνή αιτία αυτής της αντίδρασης είναι ο υπερβολικός ζήλος του γονιού με τη μορφή των υπενθυμίσεων και της πίεσης. Ορισμένα παιδιά έχουν υποχρεωθεί να κάτσουν στην τουαλέτα αντίθετα προς τη θέλησή τους και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Άλλα “τις έχουν φάει” ή έχουν τιμωρηθεί με διάφορους τρόπους όταν δε συνεργάζονται. Αρκετοί γονείς κάνουν αυτά τα λάθη, κυρίως όταν έχουν παιδιά με ισχυρή θέληση.
Τα περισσότερα από τα παραπάνω παιδιά βρίσκονται σε ένα είδος “μάχης” με τους γονείς σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα. Μπορούν να βοηθηθούν με τους παρακάτω τρόπους.

Σημεία που δείχνουν ότι το παιδί σας είναι έτοιμο να εκπαιδευτεί:

Α. Σωματική ετοιμότητα
• Το παιδί να μπορεί να περπατά, να τρέχει, να κάθεται κάτω και να σηκώνεται πάνω με ευκολία, να μπορεί να πάει μόνο στην τουαλέτα και να μπορεί να κατεβάζει και να ξαναφορεί τα ρούχα του.
• Ξεκάθαρα σημεία ελέγχου της κύστης – το παιδί μένει στεγνό για αρκετές ώρες, ξέρει πότε θα ουρήσει, ουρεί μια σημαντική ποσότητα κάθε φορά.

Β. Συναισθηματική/Ψυχολογική Ετοιμότητα
• Το παιδί να μπορεί να κάτσει και να παίξει ήσυχα για κάποιο χρονικό διάστημα.
• Να θέλει να μιμείται τους ενήλικες π.χ βούρτσισμα δοντιών, να γευματίζει με μαχαιροπίρουνα και χαρτοπετσέτα.
• Το παιδί να βρίσκεται σε μια περίοδο σχετικής συνεργασίας. Η συμπεριφορά των παιδιών γύρω στα 2 εναλλάσσεται μεταξύ περιόδων αρνητισμού και συνεργασίας. Αν το παιδί βρίσκεται σε φάση αρνητισμού, περιμένετε για μια πιο συνεργάσιμη περίοδο.
• Να δείχνει ενδιαφέρον για την τουαλέτα.

Γ. Ετοιμότητα στην αντίληψη και στην εκτέλεση εντολών
• Το παιδί να έχει επιδείξει την ικανότητα να ακολουθεί εντολές και να εκφράζει τις ανάγκες του.
• Το παιδί να έχει αναπτύξει την γλώσσα σε σημείο που να ξέρει τί είναι η τουαλέτα και τον ρόλο που παίζει το γιογιό.
• Να αντιλαμβάνεται πότε βρέχει και πότε κάνει κακά στο πανί του. Ακόμα, να σας λέει ότι η πάνα του χρειάζεται αλλαγή.

ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ: Η εκμάθηση αυτή είναι σαν ένα ταξίδι. Περιλαμβάνει αρχή, στάσεις, παράλληλους δρόμους και πισωγυρίσματα. Κάποιοι τυχεροί γονείς το επιτυγχάνουν απλά με μια μονοήμερη εκδρομή. Υπάρχουν, ωστόσο, άλλοι που για να τα καταφέρουν πραγματοποιούν τον «γύρο του κόσμου σε ογδόντα (και πλέον) ημέρες»!

Το βασικό, που πρέπει να γνωρίζετε, είναι ότι ο ρόλος σας μέσα στην διαδικασία συνεχώς θα αλλάζει. Στην αρχή, θα διδάσκετε, έπειτα θα βοηθάτε και, τέλος, θα οπισθοχωρείτε για να αφήσετε το παιδί να φέρει εις πέρας την αποστολή του μόνο του.

Προετοιμάζοντας το παιδί …

• Να ορίσετε λέξεις για την ούρηση και την κένωση. Χρησιμοποιείτε αυτές τις λέξεις μαζί με τις λέξεις βρεγμένο, στεγνό, καθαρό, λερωμένο.
• Η εξάσκηση για τον έλεγχο των σφιγκτήρων είναι πιο εύκολη όταν το παιδί προτιμά καθαρά και στεγνά πανάκια. Αυτό μπορείτε να το ενθαρρύνετε αν αλλάζετε την πάνα στο παιδί σας μόλις αντιληφθείτε ότι την έχει λερώσει από τις πρώτες μέρες ζωής.
• Αγοράστε ένα εργονομικό γιογιό και τοποθετήστε το στον χώρο της τουαλέτας. Πέστε στο παιδί σας ότι είναι η δική του καρέκλα. Αν θα χρησιμοποιήσετε ειδικό εφαρμόσιμο κάθισμα στην τουαλέτα ενηλίκων, τότε πρέπει να πάρετε και ένα μικρό σκαμνάκι-σκαλάκι για να μπορεί το παιδί να ανέβει στο κάθισμα της τουαλέτας. Αυτό το σκαμνάκι θα του δίνει ένα αίσθημα ασφάλειας και ένα σημείο για να πατά και να σπρώχνει κατά την διάρκεια της αφόδευσης.
• Αν νιώθετε άνετα, αφήστε το παιδί σας να σας παρακολουθεί όταν χρησιμοποιείτε εσείς την τουαλέτα, και επιτρέψτε του να τραβήξει το καζανάκι!!
• Παιδιά που παρακολουθούν άλλα παιδιά κοντά στην ηλικία τους να χρησιμοποιούν την τουαλέτα, θέλουν να τα μιμηθούν.
• Προμηθευτείτε βαμβακερά βρακάκια και πλαστικά καλύμματα για να φορά το παιδί πάνω από το βρακάκι (για ευνόητους λόγους!!) μέχρι να πετύχετε το πολυπόθητο αποτέλεσμα.
• Για πιο μεγάλα παιδιά μπορείτε να εισάγετε την έννοια του αρχηγού -ποιος είναι αρχηγός εσύ ή τα κακά;

Πως θα ξεκινήσετε;

• Αποφασίστε πότε θα ξεκινήσετε. Αν και οι δύο γονείς είναι εργαζόμενοι τότε το Σαββατοκύριακο είναι η καλύτερη επιλογή.
• Πέστε στο παιδί σας πόσο περήφανοι είστε που έχει πλέον μεγαλώσει. Μετά πέστε κάτι όπως π.χ Τώρα που μεγάλωσες θα μπορείς να κάνεις τα τσίτσα ή τα κακά σου στο γιογιό/ τουαλέτα σαν τη μαμά και τον μπαμπά. Θα ξεκινήσουμε σήμερα να φορούμε τα καινούργια μας βρακάκια, αντί τα πανάκια μας.

Είναι σημαντικό η εξάσκηση να γίνει ευθύνη του παιδιού και ο φροντιστής να υιοθετήσει μια χαλαρή στάση σχετικά με το θέμα αυτό.
• Φορέστε τα βρακάκια σας. Αυτά θα βοηθήσουν το παιδί να αντιλαμβάνεται ευκολότερα πότε είναι βρεγμένο ή λερωμένο. Μην ξεχάσετε τα πλαστικά καλύμματα πάνω από τα βρακάκια!!
• Αφού ξεκινήσετε με τα βρακάκια, θα χρησιμοποιείτε πάνες μόνο για τους υπνάκους της μέρας και τον ύπνο της νύχτας. Ο έλεγχος των σφιγκτήρων κατά την διάρκεια της νύχτας επιτυγχάνεται αργότερα από αυτόν της ημέρας.
• Ξεκινήστε με επισκέψεις στην τουαλέτα 20 λεπτά μετά που το παιδί τρώει ή πίνει. Χρησιμοποιείστε την φράση “Ας δοκιμάσουμε το γιογιό/ τουαλέτα”. Αν δεν γίνει τίποτα τα επόμενα 5 λεπτά συνεχίστε χαλαρά τις ασχολίες σας, μέχρι την επόμενη επίσκεψη. Αν το παιδί τα καταφέρει, να το ενθαρρύνετε λέγοντας κάτι όπως ‘‘Μπράβο, χρησιμοποιείς την τουαλέτα σαν τη μαμά και τον μπαμπά. Έχεις μάθει να είσαι εσύ ο ”αρχηγός”. Αν το παιδί δεν προλάβει να πάει εγκαίρως στη τουαλέτα, ήρεμα μπορούμε να πούμε κάτι όπως ”Ώπα, φαίνεται ότι τα κακά/τσίτσα ήταν τώρα αρχηγός. Δεν πειράζει, ξέρω ότι σύντομα θα είσαι εσύ ο αρχηγός.”
• Προβλήματα κατά την διάρκεια της εξάσκησης μπορεί να έχουν την ρίζα τους σε διαφορές μεταξύ γονιού και παιδιού σε θέματα πειθαρχίας και αποδοχής εξουσίας.
• Κάποιοι ειδικοί προτείνουν τη χορήγηση περισσότερων υγρών στο παιδί για να έχουμε έτσι περισσότερες ευκαιρίες για …εξάσκηση.
• Μην φωνάζετε και μην τιμωρείτε τα παιδιά σας για τα ατυχήματα.
• Το τρεχούμενο νερό καθώς το παιδί κάθεται στο καθικάκι μπορεί να προκαλέσει την ούρηση. Κάποιοι γονείς αγοράζουν βρακάκια με λουλουδάκια, ζωάκια, ήρωες παιδικών σειρών ή κάτι άλλο που αρέσει στα παιδιά και λένε στα παιδιά τους ότι θα τα φορέσουν όταν μάθουν να χρησιμοποιούν την τουαλέτα – ένα αποτελεσματικό κίνητρο συνήθως!!
• Αν ξεκινήσετε την εξάσκηση και δεν έχετε θετικά αποτελέσματα ή το παιδί αντιστέκεται, τότε φορέστε του ξανά τις πάνες και ξαναδοκιμάστε μετά από 2-3 μήνες.
• Αφού επιτύχετε στον έλεγχο των σφιγκτήρων κατά την διάρκεια της ημέρας μην ανησυχείτε για το βράδυ. Κρατήστε τα πανιά για το βράδυ. Τα παιδιά μπορεί να συνεχίσουν να βρέχονται το βράδυ μέχρι 4-5 ετών.
• Να θυμάστε ότι η εξάσκηση που θα γίνει με τον πιο πάνω τρόπο είναι μια φυσιολογική διαδικασία. Ο ρόλος του γονιού είναι απλά ενθαρρυντικός.

NA ΘΥΜΑΣΤΕ ότι σε περίπτωση ατυχήματος δεν θα πρέπει να κάνετε αρνητικά σχόλια και μην αφήσετε τα μεγαλύτερα παιδιά σας να το κοροιδεύουν. Το παιδί σας χρειάζεται ως σύμμαχό του και όχι ως αντίπαλο. ΑΛΛΩΣΤΕ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ!!!! :-)

Αν το παιδί πηγαίνει στο σταθμό
Ζητήστε από τη δασκάλα του να αφήνει το παιδί να πηγαίνει ελεύθερα στην τουαλέτα όταν το χρειάζεται και να έχει την ίδια συμπεριφορά με εσάς σε περίπτωση “ατυχήματος”. Φροντίστε να υπάρχει ένα έξτρα σετ καθαρών ρούχων στο σταθμό.

Μιλήστε με το γιατρό σε περίπτωση που:
•το παιδί κρατάει τα κακά του ή γίνεται δυσκοίλιο.
•παραπονείται για τσούξιμο ή κάψιμο όταν ουρεί.
•φοβάται να κάτσει στην τουαλέτα ή το γιογιό.
•η αντιδραστικότητα δεν έχει μειωθεί 1 μήνα μετά την έναρξη του παραπάνω προγράμματος.
•η αντιδραστικότητα δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως μετά από 3 μήνες.

Σπάζοντας τη συνήθεια της πιπίλας!

Η πιπίλα συμβάλλει στην ικανοποίηση της ανάγκης του μωρού για πιπίλισμα. Τι συμβαίνει, ωστόσο, όταν το βρέφος σας γίνεται ένα μικρό παιδί και η εξάρτηση από την πιπίλα γίνεται όλο και πιο ισχυρή; Πώς θα σπάσει η συνήθεια της πιπίλας με όσο το δυνατόν λιγότερες δραματικές καταστάσεις; Πότε και πώς πρέπει να σταματήσεις το μωρό σας την αγαπημένη του συνήθεια;
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής δίνει στις πιπίλες το πράσινο φως. Στην πραγματικότητα, εξέδωσε πρόσφατα μία αναθεωρημένη ανακοίνωση σχετικά με τη σχέση μεταξύ χρήσης πιπίλας πριν την κατάκλιση και μειωμένου κίνδυνου SIDS (Σύνδρομο Αιφνίδιου Θανάτου Βρεφών). Μόλις το μωρό σας γίνεται ένα μικρό παιδί, θα πρέπει η ανάγκη για πιπίλισμα να μειώνεται σημαντικά. Ωστόσο, εάν συνεχίζει να χρησιμοποιεί την πιπίλα, η συνήθειά της θα είναι πιο δύσκολο να σπάσει. Εμείς από τη μεριά των γονέων θα πρέπει να αναλογιστούμε αρχικά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα.

Τα πλεονεκτήματα

• Η πιπίλα μπορεί να χαλαρώσει έναν ανήσυχο μωρό.
• Προσφέρει προσωρινή απόσπαση της προσοχής. Όταν το μωρό σας είναι πεινασμένο, η πιπίλα μπορεί να σας προσφέρει μερικά λεπτά για να ετοιμάσετε το φαγητό του.
• Μπορεί να βοηθήσει το μωρό σας στον ύπνο. Αν το μωρό σας χρειάζεται αρκετή ώρα για να αποκοιμηθεί η πιπίλα μπορεί να λειτουργήσει σαν θαυμάσια πηγή χαλάρωσης και γρήγορου ύπνου.
• Καταπραΰνει τη δυσφορία του μωρού στη διάρκεια επώδυνων διαδικασιών, όπως ένας εμβολιασμός.
• Όταν έρθει η ώρα να σταματήσει να χρησιμοποιεί πιπίλα, μπορείτε πιο εύκολα να διακόψετε τη διαδικασία αυτή από το να σταματήσετε το παιδί σας να πιπιλίζει τον αντίχειρα ή τα δάχτυλά του.

Τα μειονεκτήματα

• Πρόωρη χρήση πιπίλας μπορεί να επηρεάσει το θηλασμό. Το πιπίλισμα στο στήθος είναι διαφορετικό από το πιπίλισμα της πιπίλας.
• Το μωρό σας μπορεί να εξαρτάται από την πιπίλα. Εάν τη χρησιμοποιεί για να κοιμηθεί, μπορεί να αντιμετωπίσετε συχνά ξεσπάσματα κλάματος μέσα στη νύχτα, όταν πέφτει από το στόμα του.
• Η χρήση της μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο λοιμώξεων του μέσου ωτός. Ωστόσο, τα ποσοστά των λοιμώξεων του μέσου ωτός είναι γενικά χαμηλότερα από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των 6 μηνών.
• Η παρατεταμένη χρήση πιπίλας μπορεί να οδηγήσει σε οδοντικά προβλήματα.
• Το παιδί σας χρησιμοποιώντας την πιπίλα αρκετές ώρες μπορεί περιορίζει την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων του.
• Το παιδί σας δεν θα μπορεί να ελέγξει τις απογοητεύσεις του, χωρίς την προσφυγή σε πιπίλισμα πιπίλα.
• Με τη χρήση της πιπίλας το παιδί βαριέται και μπορεί να μην είναι σε εγρήγορση ή ασχολείται με ερεθίσματα που του προσφέρει το οικογενειακό του περιβάλλον (παιχνίδια, συζήτηση).
«Η ηλικία των 2 ετών είναι πολύ καλή», λέει ο δρ Λουκ Ματράνγκα, πρώην πρόεδρος της Ακαδημίας Γενικής Οδοντιατρικής και αναπληρωτής καθηγητής στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Creighton, στην Ομάχα της Νεμπράσκα. «Κάθε ενδεχόμενο πρόβλημα με τα δόντια του μωρού ή τις υποκείμενες οστικές δομές μπορεί να διορθωθεί εάν το παιδί πάψει να χρησιμοποιεί την πιπίλα μεταξύ 2 και 3 ετών», τονίζει. Βέβαια δεν υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο για το σπάσιμο της συνήθειας σε μια μέρα. Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας με μία διαδικασία λιγότερο τραυματική για εκείνο.

. Πριν αναφερθούμε σε τρόπους διακοπής της συνήθειας του θηλασμού της πιπίλας καλό θα είναι οι γονείς να γνωρίζουν ότι:

• Δεν πρέπει να προσφέρεται πιπίλα σε νεογέννητα τα οποία σιτίζονται με μητρικό γάλα, καθώς θεωρείται ότι η χορήγηση πιπίλας πριν την συμπλήρωση του πρώτου μήνα υπονομεύει την επιτυχή συνέχιση του μητρικού θηλασμού.
• Δεν πρέπει να προσφέρεται πιπίλα στο βρέφος προκειμένου να ανασταλεί γεύμα.
• Δεν επιτρέπεται να ασκηθεί στο βρέφος πίεση προκειμένου να πάρει πιπίλα.
• Καλό είναι η χορήγηση της πιπίλας να περιορίζεται στις ώρες του ύπνου και όχι για να ηρεμήσουν ένα παιδί που έχει ανάγκη από συντροφιά και ανθρώπινη επικοινωνία.
• Όσες πιο πολλές ώρες έχει το παιδί την πιπίλα τόσο πιο δύσκολη και επώδυνη διαδικασία για το παιδί και την οικογένεια είναι η διακοπή της.

Προτάσεις

1. Εντάξτε στο καθημερινό του πρόγραμμα διασκεδαστικές δραστηριότητες για να αυξάνονται τα χρονικά διαστήματα όπου το παιδί θα αναζητά την πιπίλα. Ένα παιδί που χαλαρώνει ή βαριέται (μη έχοντας κάτι να κάνει) θα βρίσκει ευκαιρία να ζητά την αγαπημένη του συνήθεια.
2. Όταν το παιδί σας αρχίζει να επιμένει σχετικά με τη χρήση της πιπίλας του, προσπαθήστε να το ενθαρρύνεται να τραγουδήσετε παιδικά τραγούδια ή να χορέψετε ακούγοντάς τα.
3. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να ελέγχει τις απογοητεύσεις του, εξηγώντας του με λόγια για το πρόβλημα που κάθε φορά προκύπτει. Αφήστε το παιδί σας να εκφράσει τα συναισθήματά του, αν είναι αναστατωμένο ή θυμωμένο, να του δώσετε ιδιαίτερη προσοχή και αγκαλιές για να το βοηθήσει να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
4. Αφήστε το παιδί σας να λάβει σημαντικό μέρος στη διακοπή αυτής της διαδικασίας. Δώστε του επιλογές! Στην αρχή, φτιάξτε ένα πρόγραμμα με εικόνες και πείτε του ποιο διάστημα της ημέρας (πρωί, μεσημέρι, βράδυ) δε θα χρησιμοποιήσει καθόλου την πιπίλα. Το ίδιο θα επιλέξει και θα βάλει στο διάστημα της ημέρας κάτι (π.χ. ένα αυτοκόλλητο) που θα σηματοδοτεί αυτή την επιλογή. Επιβραβεύστε το παιδί όταν το πετύχει:
α) λεκτικά (π.χ. «Είμαστε υπερήφανοι που μεγαλώνεις») και εκφράζοντας έντονα τα συναισθήματα σας και
β) με ενισχυτές όπως μία βόλτα, να φτιάξετε μαζί κέικ ή να πάτε μαζί στο σούπερ μάρκετ, να παίξετε στην αυλή, να παίξετε μαξιλαροπόλεμο ή να φτιάξετε μία ζωγραφιά/ κολλάζ μαζί.
Σιγά σιγά δώστε του την ευκαιρία να αποφασίσει και για ακόμη ένα διάστημα της ημέρας.
5. Ξεκινήστε ένα γράφημα ανταμοιβής για να σηματοδοτήσει την πρόοδο του παιδιού σας (π.χ. ένα πίνακα με φατσούλες χαρούμενες που δηλώνουν επιτυχείς προσπάθειες).
6. Ποτέ μην χρησιμοποιείτε τιμωρία ή ταπείνωση για να αναγκάσετε το παιδί σας να σταματήσει να χρησιμοποιεί πιπίλα.
7. Μαζέψτε τις περισσότερες πιπίλες από τα δωμάτια του σπιτιού και αφήστε μόνο μία που θα βρίσκεται πάντα στο δωμάτιό του. Με αυτό τον τρόπο δε θα βλέπει συνεχώς πιπίλες γύρω του για να τις ζητά και θα συνδυάσει το χώρο του με χώρο ηρεμίας και χαλάρωσης για τη χρήση πιπίλας.
8. Σχεδιάστε/ χρωματίστε μαζί με το παιδί σας ένα κουτί ή ένα βάζο, όπου μέσα θα βάλει όλες τις πιπίλες του και βάλτε το στο μπαλκόνι ή στην αυλή του σπιτιού σας για να το πάρει ο αγαπημένος του ήρωας (π.χ. νεράιδες που έχουν μωράκια, ο σπάιντερμαν, ο μακουίν, κ.ά.). Μην ενδώσετε την επόμενη μέρα αν το παιδί είναι ανήσυχο ή σας ζητά επίμονα την πιπίλα.
9. Πρέπει να πιστέψετε ότι εσείς σαν γονείς έχετε την ευθύνη της διακοπής της πιπίλας και το παιδί σας είναι αυτό που θα πρέπει να εκπαιδευτεί σε αυτό.

Να θυμάστε όμως ότι από τη στιγμή που θα επιχειρήσετε να διακόψετε αυτή τη συνήθεια θα είναι πολύ μεγάλο λάθος αν υποχωρήσετε στα κλάματα και τις διαμαρτυρίες του παιδιού κι επιστρέψετε στην πιπίλα.

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

Αναφορές:
baby.lovetoknow.com
www.mayoclinic.com
familiesonlinemagazine.com
paidiatros.gr

ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ!!!

Η αφήγηση ενός παραμυθιού αποτελεί την πιο συχνή δραστηριότητα και ευκαιρία για επαφή ενός παιδιού με τους ενήλικες.

Για αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε με ποιον τρόπο μπορεί η ανάγνωση μιας παιδικής ιστορίας να συμβάλλει στην καλλιέργεια της φαντασίας και στην συναισθηματική νοημοσύνη του παιδιού.

10 οδηγίες για μια πιο δημιουργική ανάγνωση του παραμυθιού:

1) Διαβάζουμε το παραμύθι χρωματίζοντας την φωνή μας ανάλογα με τα γεγονότα της ιστορίας.
2) Αφήνουμε το σώμα μας να συμμετέχει σαν εκφραστικό μέσο στην αφήγηση π.χ. με κινήσεις των χεριών δείχνουμε τι έκανε ο πρωταγωνιστής (η κοκκινοσκουφίτσα έβαλε μέσα στο καλάθι πολλά πράγματα για την γιαγιά) κ.λπ.
3) Εμπλουτίζουμε την διήγηση του παραμυθιού με τις εκφράσεις του προσώπου μας π.χ. η Σταχτοπούτα ήταν στενοχωρημένη, κατεβάζοντας το κεφάλι μας ή είναι χαρούμενη και χαμογελάμε ευδιάκριτα κ.α.
4) Έχουμε ένα χαρτί και μαρκαδόρους δίπλα μας για να ζωγραφίζουμε αυτά που νιώθει ο πρωταγωνιστής σχεδιάζοντας πρόσωπα π.χ. και ζητάμε από το παιδί να αναγνωρίσει τα συναισθήματα που δείχνουν οι εκφράσεις του προσώπου.
5) Στο τέλος του παραμυθιού είναι πολύ δημιουργικό να ζητήσουμε από το παιδί να ζωγραφίσει αυτά που διαβάσαμε με όποιο τρόπο μπορεί και θέλει και με όποια υλικά και χρώματα έχει διάθεση.
6) Ας αφήσουμε το παιδί προφορικά να δώσει ένα άλλο τέλος στην ιστορία.
7) Μπορεί να ζωγραφίσει το εναλλακτικό τέλος.
8) Μπορεί με αφορμή το παραμύθι να σχεδιάσει ένα δικό του παραμύθι ή ένα μεγαλύτερο παιδί να το γράψει.
9) Μια ωραία ιδέα είναι να το κάνει κόμικ.
10) Αφήστε το ελεύθερο να διαλέξει ρούχα για να "παίξει" το παραμύθι. Η δραματοποίηση του παραμυθιού και η ταύτιση με τον ήρωα αναπτύσσει εξαιρετικά την ενσυναίσθηση των παιδιών δηλ. την ικανότητα να "μπαίνουν" στην θέση του άλλου.

Της Άσπας Μητρακάκη, ειδικής παιδαγωγού - Κοινωνικής Ανθρωπολόγου, ειδικευμένης στην αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών/δυσλεξίας, http://dyslexiaathome.blogspot.com