ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΛΕΠΤΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Λεπτή κινητικότητα ορίζεται ως η ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί μικρές μυϊκές ομάδες για ελεγχόμενες κινήσεις και ιδιαίτερα για τον χειρισμό αντικειμένων. Οι δεξιότητες λεπτής κινητικότητας είναι απαραίτητες για να μπορεί το παιδί να χειρίζεται σωστά και ανεξάρτητα το κουτάλι και το πιρούνι, να βάζει και να βγάζει τα ρούχα του, να ζωγραφίζει και να παίζει. Είναι δεξιότητητες οι οποίες βοηθούν σημαντικά το παιδί στα πρώτα του μαθησιακά βήματα στο σχολείο όπως π.χ. στο γράψιμο.   Δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ή βελτίωση των δεξιοτήτων του παιδιού είναι οι εξής:  Περνά χάνδρες ή κρίκους  σε στύλο, σύρμα, κορδόνι ή κλωστή Να βάζει και να βγάζει το καπάκι σε μπουκάλια νερού. Κουμπώνει ξεκουμπώνει Ανοιγοκλείνει φερμουάρ Πιάνει και μετατοπίζει ένα- ένα μικρά αντικείμενα π.χ. φασόλια, ρεβίθια  κ.λ.π. Μπορεί να κάνει μικρά μπαλάκια με μαλακό χαρτί Κρατά σωστά γραφικά μέσα Βιδώνει ξεβιδώνει Κολλά και ξεκολλά αυτοκόλλητα, velcro, ετικέτες Περνά χάνδρες ή κρίκους  σε στύλο, σύρμα, κορδόνι ή κλωστή Κλειδώνει ξεκλειδώνει Κολλά διαφορετικά υλικά Κόβει με το ψαλίδι διαφορετικά υλικά: χαρτί, ύφασμα, κλωστή, σπάγκο, πλαστελίνη Χρησιμοποιεί μανταλάκια, τσιμπίδες συνδετήρες, σούστες Διπλώνει ξεδιπλώνει χαρτί ή ύφασμα Τραβά σχοινάκι σε παιχνίδι με μουσική Κάνει με το δείχτη σχέδια σε ζυμάρι ή πλαστελίνη Φτιάχνει απλά σχέδια με ζυμάρι ή πλαστελίνη (κορδόνι, πίτα) Βάζει ή βγάζει μέσα από σακούλα αντικείμενα Μουτζουρώνει αυθόρμητα στο χαρτί Ανοιγοκλείνει διακόπτες Γυρίζει σελίδες στο βιβλίο Να κόβει εφημερίδες σε λωρίδες και στη συνέχεια να τις τσαλακώνει φτιάχνοντας μπάλες. Να γυρίζει κέρματα χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα, το δείκτη και το μέσο. Να φτιάχνει πύργο με κέρματα. Να ρίχνει ένα –ένα κέρματα σε κουμπαρά ή σε κουτί με κατάλληλη σχισμή. Να ξύνει με απλές ή μεγάλες ξύστρες μολύβια και ξυλομπογιές.

Διευκολυντικές Παρεμβάσεις για την ανάπτυξη της Ανάγνωσης και τη Γραφής σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.

Όσοι ασχολούνται με παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες συνήθως γίνονται μάρτυρες της δυσκολίας τους να μάθουν εύκολα τα γράμματα, την  ανάγνωση, την ορθογραφία. Για να βοηθήσουμε προς την κατάκτηση αυτών των γνώσεων πρέπει πάντα να προσανατολιζόμαστε σε μια μαθησιακή διαδικασία στην οποία το παιδί περισσότερο "ζει" αυτό που μαθαίνει παρά να αποστηθίζει αυτό που πρέπει να μάθει.

Τα με μαθησιακές δυσκολίες , παρουσιάζουν κυρίως δυσκολίες οπτικοκινητικού συντονισμού, μνημονικής συγκράτησης, συγκέντρωσης της προσοχής, χωρικής και σωματικής αντίληψης. Επομένως, είναι εμφανές οι δυσκολίες αυτές, να επιδρούν αρνητικά στις δεξιότητες της ανάγνωσης και της γραφής. Ενδεικτικά πιο κάτω, θα αναφέρουμε μερικούς τρόπους που μπορούν να διευκολύνουν τα παιδιά στην κατάκτηση των δεξιοτήτων αυτών:

      1.            Συνδυασμός εικόνας με το αρχικό γράμμα της λέξης. Δίνουμε στο παιδί μερικές εικόνες τις οποίες βάζουμε σε μία στήλη, η μία κάτω από την άλλη. Σε μια διπλανή στήλη βάζουμε τα αρχικά φωνήματα των λέξεων. Το παιδί καλείται να αντιστοιχίσει την λέξη με το αρχικό της φώνημα.  

      2.            Συνδυασμός αρχικής συλλαβής, λέξης και εικόνας. Στην περίπτωση αυτή, τα άτομα μπορούν να μάθουν αρχικά τα φωνήεντα και στη συνέχεια τα σύμφωνα. Κατ’ επέκταση συνδέουν το κάθε σύμφωνο με τα διδαγμένα φωνήεντα και αντιστοιχούν στην κάθε συλλαβή μια λέξη που αρχίζει από αυτήν (συλλαβική μέθοδος)

      3.            Γραφή σε άμμο ή σε ένα πιάτο με ρύζι. Πολύ διασκεδαστικό είναι να πάρουμε και τον αφρό ξυρίσματος του μπαμπά. 

      4.            Ενσφηνώσεις γραμμάτων σε ειδικές υποδοχές (πάζλ)

      5.             Κατασκευή γραμμάτων με πλαστελίνη και πηλό

      6.            Γραφή πάνω σε διάστικτα γράμματα, με αρχικό και τελικό σημείο που θα σηματοδοτούνται με διαφορετικό χρώμα (πχ. πράσινο για το αρχικό και κόκκινο για το τελικό)

      7.            Ιχνογραφήματα, λαβύρινθοι, πάζλ και γέμισμα πλαισίων με χρώμα, (με στόχο να μην βγαίνουν έξω από τη γραμμή ή το πλαίσιο)

      8.            Χάραξη βοηθητικών γραμμών στα τετράδια γραφής

      9.            Χοντρά πινέλα, μαρκαδόροι, ξυλομπογιές, δακτυλομπογιές και κιμωλίες

  10.            Πλαστικά επικαλύμματα για μολύβια, που διευκολύνουν τη λαβή (pencil grippers)

  11.            Χρωματιστοί μαρκαδόροι και χρωματιστές διαφανείς μεμβράνες για επισήμανση κειμένου (βοηθάει στην εστίαση της προσοχής)

ΤΟ ΠΙΑΣΙΜΟ ΤΟΥ ΜΟΛΥΒΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

inSha

Η ικανότητα να γράφουμε είναι μια πιο σύνθετη ικανότητα από όσο νομίζουμε. Το γράψιμο επηρεάζεται από την ανάπτυξη της αισθησιοκινητικής, αντιληπτικής και γνωστικής ικανότητας. Ο πιο σωστός και κοινά αποδεκτός τρόπο να πιάνουμε το μολύβι είναι με τα τρία δάχτυλα (αντίχειρας – δείκτης – μέσος) τα δάχτυλα δηλαδή που κάνουμε το σταυρό μας. Παρόλα αυτά υπάρχουν και άλλοι τρόποι πιασίματος του μολυβιού που είναι το ίδιο αποτελεσματικοί σύμφωνα με τους επιστήμονες. Είναι πολύ σημαντικό να πιάνουμε σωστά το μολύβι με όσο το δυνατόν λιγότερη πίεση στους μύες.

Είναι σημαντικό το παιδί από τη στιγμή που αρχίζει να πιάνει στα χέρια του μολύβι (ξυλομπογιά, μαρκαδόρο ή οποιοδήποτε αντικείμενο γραφής) να περάσει από όλα τα στάδια πιασίματος και να μην περιμένουμε να κρατήσει σωστά το μολύβι. Και είναι σημαντικό, γιατί βοηθάει στην εξάσκηση της λεπτής κινητικότητας και της γενικότερης ικανότητας του χεριού να πιάνει. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να πιέζουμε τα μικρά παιδιά να πιάνουν σωστά το μολύβι και να τα ζορίζουμε να το κρατήσουν όπως θέλουμε εμείς, αλλά να τους δίνουμε το χρόνο που χρειάζονται να προσαρμόζονται στο σωστό τρόπο κρατήματος του μολυβιού. Αν το παιδί μάθει να κρατάει λάθος το μολύβι (επειδή το πιέσαμε να το κάνει νωρίτερα) το πιθανότερο είναι πως μετά δε θα μπορέσει να διορθώσει το λάθος κράτημα του μολυβιού.

Για να μπορέσει ένα παιδί να πιάσει σωστά το μολύβι θα πρέπει να αναπτυχθούν οι μύες του στους ώμους και στα χέρια. Για να επιτευχθεί αυτό προτρέπουμε τα μικρά παιδιά να παίρνουν μέρος σε μια σειρά από δραστηριότητες αδρής κινητικότητας, όπως μπουσούλισμα, σκαρφάλωμα, σπρώξιμο, ώστε οι μύες στους ώμους και τα χέρια να δυναμώσουν , να γίνουν πιο σταθεροί και κατ’ επέκταση το πιάσιμο του μολυβιού να γίνει με πιο σωστό και  ώριμο τρόπο.

Αν πιέσουμε το παιδί να κρατήσει το μολύβι "σωστά" πριν να είναι οργανικά έτοιμο, τότε το πιθανότερο είναι να το δούμε να πιάνει το μολύβι με περίεργους τρόπους, να μην μπορεί να κατευθύνει το μολύβι ή το μαρκαδόρο και έτσι να μην μένει ευχαριστημένο με το αποτέλεσμα που φέρνει. Απόρροια αυτής της δυσάρεστης κατάστασης είναι σταδιακά το παιδί να αποφεύγει να ασχολείται με ανάλογες δραστηριότητες και σε πολλές περιπτώσεις να φτάνει σε σημείο να τις αποστρέφεται.

ΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΣΤΑΔΙΑ:

1-2 ετων:

Το παιδί πιάνει το αντικείμενο γραφής με τη γροθιά του. Μοιάζει σαν να πιάνει ξίφος και μουτζουρώνει στη σελίδα χρησιμοποιώντας όλο το χέρι (από τον ώμο έως τα δάχτυλα).

2-3 ετών:

Το παιδί χρησιμοποιεί όλα του τα δάχτυλα για να πιάσει το εργαλείο γραφής αλλά ο καρπός είναι έτσι γυρισμένος, ώστε η παλάμη να κοιτάει προς τα κάτω. Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία έχουν αρχίσει να σταθεροποιούν τους ώμους τους, όποτε τώρα η κίνηση έρχεται από τον αγκώνα και κάτω. Σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά είναι σε θέση να κάνουν μια ευθεία γραμμή ή μια καμπύλη.

3-4 ετών:

Τα παιδιά κρατούν τώρα το εργαλείο γραφής με 4 δάχτυλα και το κρατούν δημιουργώντας ένα τόξο μεταξύ του αντίχειρα και του δείκτη. Η κίνηση τώρα έρχεται περισσότερο από τον καρπό και την παλάμη, ενώ τα δάχτυλα κινούνται τώρα όλα μαζί. Σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά συνήθως μπορούν να ενώνουν τελείες προκειμένου να σχεδιάσουν μια εικόνα, να σχεδιάσουν σε ζιγκ-ζαγκ καθώς και γραμμές που τέμνονται. Προσπαθούν επίσης να ζωγραφίσουν απλά ανθρωπάκια.

4-6 ετών:

Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία συνήθως χρησιμοποιούν 3 δάχτυλα για να κρατούν το εργαλείο γραφής και μάλιστα τα τρία αυτά δάχτυλα λειτουργούν ως μια ενότητα. Τα σκίτσα των ανθρώπων γίνονται τώρα με περισσότερες λεπτομέρειες.

Όσο τα δάχτυλα που κρατούν το μολύβι αρχίζουν να κινούνται ανεξάρτητα, ο παράμεσος και το μικρό δάχτυλο αρχίζουν να στρέφονται προς την παλάμη, το άνοιγμα μεταξύ του αντίχειρα και του δείκτη-μέσου μεγαλώνει και το εργαλείο γραφής το κρατάνε πιο κοντά στη μύτη του, έτσι ώστε η γραφή να προέρχεται από τις άκρες των δακτύλων.

 το τελικό στάδιο που είναι και ο απώτερος στόχος:  

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΒΟΗΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝ

• Σχοινάκι
• Σπάσιμο των φυσαλίδων από το νάιλον που τυλίγουμε έπιπλα
• Άδειασμα νερού από κανάτα σε ποτήρι. Όσο πιο δυνατό γίνεται το παιδί τόσο περισσότερο νερό μπορεί να έχει αρχικά η κανάτα.
• Πιάσιμο διάφορων αντικειμένων με μανταλάκια
• Στύψιμο σφουγγαριού
• Κόψιμο με ψαλίδι
• Να προσπαθεί να πιάσει μικρά αντικείμενα με την πιάστρα για τον πάγο
• Πλαστελίνη (ιδιαίτερα όταν προσπαθεί αν την μαλακώσει και να την κάνει μια μπάλα)
• Να περνάει χάντρες σε κορδόνι

ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΚΡΑΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΟΛΥΒΙΟΥ

Ικανότητα να χρησιμοποιούμε διαφορετικά ποσοστά πίεσης – Ελαφρύ άγγιγμα

Δράσεις για παιδιά:

• Να προσπαθούν να πιάσουν εύθραυστα αντικείμενα (δημητριακά, ζαχαρωτα κλπ) με τα δάχτυλα ή με τσιμπιδάκι, χωρίς να τα διαλύσουν
• Να ζωγραφίσουν σε χαρτί κουζίνας (και όχι σε κανονικό χαρτί) χωρίς να το σκίσουν
• Να φτιάξουν ντόμινο με όσο το δυνατόν περισσότερα κομμάτια χωρίς να τα ρίξουν
• Να παίξουν με σταγονόμετρο προσπαθώντας να ελέγξουν πόσες σταγόνες ρίχνουν

ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Δράσεις για παιδιά:

• Να παίζουν με σβούρες σε διάφορα μεγέθη και να επιτυγχάνουν την περιστροφή τους
• Να περιστρέφουν καρύδια ή αμύγδαλα (με το τσόφλι τους)

ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΟΥ ΧΕΡΙΟΥ

Δράσεις για παιδιά:

• Βάζουμε στο χέρι του παιδιού νομίσματα και ζητάμε να μας τα δώσει πίσω ένα-ένα χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα και το δείκτη χωρίς όμως να του πέσουν τα άλλα από την παλάμη.

ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΠΟ

Δράσεις για παιδιά:

• Να τοποθετεί αντικείμενα που βρίσκονται σε κάθετη θέση το ένα πάνω στο άλλο (πχ επιτραπέζια παιχνίδια)
• Να ζωγραφίζει – γράφει σε χαρτί που βρίσκεται όρθιο απέναντί του (καβαλέτο – πίνακας κλπ)

• Να χρησιμοποιεί πλάστη για να ισιώσει μια μπάλα πλαστελίνης ή ζυμάρι (εδώ πρέπει να προσέχουμε τα χέρια να είναι ανοιχτά στο ύψος των ώμων και όχι κλειστά).                                                                                     

Written by Μάρλεν Κεφαλίδου.

Ένα παιδί, δύο γλώσσες

Η πολυγλωσσία και οι διάφοροι τομείς των πολλών πολιτισμών που παρουσιάζονται στην Ευρώπη τού σήμερα, αναμφίβολα επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή.

Οι άνθρωποι μετακινούνται από μία χώρα σε άλλη για ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Κάνουν προσπάθεια να ενταχθούν σε ένα καινούργιο κοινωνικό-πολιτισμικό-οικονομικό περιβάλλον θέλοντας όμως να διατηρήσουν τους δεσμούς που έχουν με την κουλτούρα από την οποία προέρχονται και τις πατρογονικές τους ρίζες. Ο όρος «κουλτούρα» αναφέρεται στους τρόπους σκέψης, ομιλίας, κατανόησης και σχέσης μεταξύ ατόμων, τα οποία είναι χαρακτηριστικά μιας ομάδας ατόμων που έχουν την ίδια ιστορία. Οι κουλτούρες εξελίσσονται για ένα και μοναδικό σκοπό: να κάνουν ομοιογενείς ομάδες και να διατηρήσουν τα πιστεύω και τις αξίες τους δια μέσω των αιώνων (Paul, R., 2007).
Η συχνή διακίνηση και η εύκολη πρόσβαση για επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σήμερα, κάνει την εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας σημαντικό προτέρημα τόσο για την ανάγκη για καθημερινή επικοινωνία όσο και για ακαδημαϊκούς ή επαγγελματικούς σκοπούς.
Σημεία αναφορικά με τη διάσταση της διγλωσσίας ή πολυγλωσσίας στην Ευρώπη σήμερα όπως παρουσιάζονται στη βιβλιογραφία:
• Υπάρχουν 9,000 διαφορετικές γλώσσες που χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο σήμερα
• 60% του πληθυσμού μιλά πέραν της μίας γλώσσας
• Πέραν των 60 διαφορετικών γλωσσών χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ευρώπη (η Ευρώπη της Βαβέλ) χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η νοηματική. Επίσημα, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το κοινοβούλιο παρουσιάζει νομοθεσίες και μεταφράσεις σε 23 γλώσσες που αφορούν τις 27 χώρες- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Οι γλώσσες αλλάζουν με τον καιρό. Αναπτύσσονται σταδιακά, όπως π.χ. τα Νέα Ελληνικά αναπτύχθηκαν σταδιακά από τα Αρχαία Ελληνικά.
• Οι γλωσσικές αλλαγές σε μία γλώσσα παρουσιάζονται όταν άνθρωποι που μιλούν διαφορετικές γλώσσες συναντιούνται και συμβιώνουν.
• Η ευκολότερη διακίνηση των επαγγελματιών στις χώρες της Ευρώπης και ο αυξημένος αριθμός μεταναστών φέρνει αναμφίβολα αλλαγή τόσο στη γλώσσα όσο και στην κουλτούρα της κάθε γλώσσας. Η προσαρμογή είναι πολλές φορές δύσκολη και οι συνθήκες ζωής όχι οι καλύτερες.
• Από τις πρώτες ημέρες της ζωής του, ένα παιδί έχει την ικανότητα να ξεχωρίζει τους ήχους της κάθε γλώσσας.
• Επίσης το παιδί από πολύ νωρίς μπορεί να διακρίνει μεταξύ των δύο γλωσσών.
• Από τον 2ο μήνα της ζωής του και πέρα, το παιδί έχει εδραιώσει τις παραμέτρους της κάθε γλώσσας.
• Μαθαίνει τους δύο προσδιορισμούς των δύο γλωσσών, δηλαδή λέει στον πατέρα «apple» και στη μητέρα «μήλο».
Διγλωσσία: η ικανότητα να χειρίζεσαι δύο γλώσσες (αντιληπτικά και εκφραστικά) εξίσου.
Μαθαίνοντας δύο γλώσσες
Ο κάθε άνθρωπος έχει την ικανότητα να μάθει μία νέα γλώσσα. Για ορισμένους είναι ευκολότερο από άλλους, αλλά όλοι μας μπορούμε να μάθουμε. Τα άτομα που χρησιμοποιούν δύο γλώσσες, λέγονται δίγλωσσα.
Τα παιδιά μπορούν να μάθουν να είναι δίγλωσσα. Μπορούν να μάθουν δύο γλώσσες στο σπίτι, στο σχολείο ή στην κοινότητα. Μερικά παιδιά μαθαίνουν και τις δύο γλώσσες πολύ καλά. Αλλά ορισμένες φορές, η μία γλώσσα είναι καλύτερη από την άλλη. Η γλώσσα την οποία γνωρίζει και χρησιμοποιεί καλύτερα ένα παιδί, είναι η κυρίαρχη γλώσσα . Με την πάροδο του χρόνου, η κυρίαρχη γλώσσα μπορεί να αλλάξει, ιδιαίτερα εάν το παιδί δεν τη χρησιμοποιεί συστηματικά.
Το να μιλάς δύο γλώσσες είναι μια ικανότητα όπως όλες οι άλλες. Για να μπορεί ένα παιδί να είναι καλό σε αυτή την ικανότητα χρειάζεται πολλή εξάσκηση, την οποία οι γονείς μπορούν να προσφέρουν. Χωρίς εξάσκηση/χρήση της γλώσσας, θα είναι πολύ δύσκολο για ένα παιδί να την κατανοήσει αρκετά και να τη χρησιμοποιήσει προφορικά μιλώντας σε διάφορους ανθρώπους και στις δύο γλώσσες.
Απόκτηση της πρώτης γλώσσας (Γ1) και της δεύτερης γλώσσας (Γ2):
• Τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν την κάθε γλώσσα ανεξάρτητα ή παράλληλα. Μπορούν να κάνουν επιλογή γλώσσας κατά την ηλικία 2-3 χρόνων.
• Τα παιδιά αποκτούν την Γ1 γρήγορα, όμως και την Γ2 το ίδιο γρήγορα. Η απόκτηση είναι ταχύτερη όταν η Γ2 παρουσιάζεται γύρω στα 3-4χρ. Η ιδανικότερη ηλικία για απόκτηση της δεύτερης γλώσσας, είναι πριν τα τρία χρόνια όπου η αποθήκευση των πληροφοριών είναι απεριόριστη, τυχαία και διατηρείται από τηνδιαδικαστική μνήμη.
• Τα δίγλωσσα παιδιά παρουσιάζουν εναλλαγή και συνδυασμό (code-mixing) των γλωσσών για να ενισχύσουν την επικοινωνία ικανοποιητικά χωρίς σύγχυση. Αυτός ο συνδυασμός γλωσσών είναι εμφανής μέχρι τα 3 χρόνια.
• Δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα για τον ακριβή τρόπο της απόκτησης της Γ2, όμως κάποιες έρευνες δείχνουν ότι η διαδικασία απόκτησης σχετίζεται με το είδος της γλώσσας και τις συνθήκες εκμάθησης.
Oι βασικότερες μορφές διγλωσσίας (Καμπανάρος Μ. 2007) που αναφέρονται είναι: Ισορροπημένη και ταυτόχρονη διγλωσσία
Το ισορροπημένο δίγλωσσο άτομο διαθέτει ισότιμη ικανότητα και στις δυο γλώσσες, ενώ το κυρίαρχο δίγλωσσο διαθέτει μεγαλύτερη ικανότητα σε μια από τις δυο γλώσσες, πολύ συχνά στη μητρική γλώσσα. Σύνθετη και συντονισμένη διγλωσσία
Στη συντονισμένη διγλωσσία τα γλωσσικά σύμβολα και η αντίστοιχη εννοιολογική σημασία τους απομνημονεύονται ξεχωριστά και στις δυο γλώσσες, ενώ στη σύνθετη υπάρχει κοινή σημασιολογική έννοια, που συνδέεται με δυο διαφορετικά γλωσσικά σύμβολα. Παιδική, εφηβική και διγλωσσία ενηλίκων
Η ηλικία κατάκτησης της διγλωσσίας αλληλεπιδρά με τη γνωστική, γλωσσική, νευροψυχολογική και κοινωνικοπολιτιστική ανάπτυξη του ατόμου. Ταυτόχρονο ρόλο παίζει και ο παράγοντας «περιβάλλον της κατάκτησης» και «η χρήση των δυο γλωσσών». Ταυτόχρονη νηπιακή διγλωσσία και διαδοχική παιδική διγλωσσία
Στην περίπτωση της ταυτόχρονης νηπιακής διγλωσσίας, το παιδί αναπτύσσει εξ αρχής δυο μητρικές γλώσσες, ενώ στη διαδοχική παιδική μαθαίνει τη δεύτερη γλώσσα, αφού η κατάκτηση της μητρικής γλώσσας έχει ήδη επιτευχθεί.
Πώς μπορώ να διδάξω το παιδί μου να είναι δίγλωσσο;
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να διδάξετε ένα παιδί περισσότερες από μία γλώσσες. Θα μπορούσατε να κάνετε τα εξής:
• Χρησιμοποιήστε και τις δύο γλώσσες από την αρχή. Πολλά παιδιά μεγαλώνουν μαθαίνοντας δύο γλώσσες παράλληλα.
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα ανάλογα με τον τόπο που είναι το παιδί (π.χ. τα Ελληνικά χρησιμοποιούνται μόνο στο σχολείο και τα αγγλικά μόνο στο σπίτι ).
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα ανάλογα με το θέμα (π.χ. στο τραπέζι κατά τη διάρκεια του φαγητού μιλάμε μόνο ρωσικά, ενώ τα ελληνικά χρησιμοποιούνται μόνο στο διάβασμα ή ότι έχει να κάνει με τις εργασίες του σχολείου).
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα με το ανάλογο άτομο(π.χ. η μαμά θα μιλά μόνο γερμανικά και ο μπαμπάς μόνο ελληνικά),
• Προσφέρετε αρκετές ευκαιρίες στο να ακούσει και να χρησιμοποιήσει και τις δύο γλώσσες σε καθημερινές δραστηριότητες.
Η ικανότητα ενός ατόμου να μάθει και να χρησιμοποιήσει μία δεύτερη γλώσσα, εξαρτάται πολύ από την ικανότητα της οικογένειας του να μιλά τη δεύτερη γλώσσα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους γονείς/φροντιστές ενός παιδιού να παρουσιάζουν ένα σωστό γλωσσικό πρότυπο. Εάν δεν μπορεί ο γονιός/φροντιστής να χρησιμοποιεί μία γλώσσα σωστά, δε θα πρέπει να τη διδάσκει. Το παιδί θα πρέπει να ακούει σωστά μία γλώσσα για να μπορέσει να την κατακτήσει με τις σωστές βάσεις.
Μπορεί η εκμάθηση δύο γλωσσών να προκαλέσει προβλήματα λόγου και ομιλίας;
Όχι. Τα παιδιά διεθνώς μαθαίνουν περισσότερες από μία γλώσσες χωρίς να αναπτύσσουν προβλήματα λόγου και ομιλίας. Τα δίγλωσσα παιδιά αναπτύσσουν τις ίδιες γλωσσικές ικανότητες όπως όλα τα άλλα παιδιά.
Τι θα μπορούσα να περιμένω όταν το παιδί μου μαθαίνει περισσότερες από μία γλώσσες;
Το κάθε δίγλωσσο παιδί είναι ξεχωριστό. Η ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων και στις δύο γλώσσες εξαρτάται από την ποιότητα και την ποσότητα των εμπειριών που έχει το παιδί στο να χρησιμοποιεί και τις δύο γλώσσες. Τα ακόλουθα είναι μερικά βασικά χαρακτηριστικά της αρχικής περιόδου:
• Όπως όλα τα παιδιά, τα περισσότερα δίγλωσσα παιδιά αρχίζουν να λένε τις πρώτες τους λεξούλες στην ηλικία του ενός έτους (π.χ. μαμά, παπά). Κοντά στην ηλικία των 2 χρόνων, τα περισσότερα δίγλωσσα παιδιά χρησιμοποιούν φράσεις δύο λέξεων( π.χ. θέλω μπάλα, όχι τούτο). Αυτά είναι τα ίδια στάδια της γλωσσικής ανάπτυξης τα οποία παρατηρούνται και στα παιδιά που μαθαίνουν μόνο μία γλώσσα.
• Μερικές φορές, τα δίγλωσσα παιδιά μπορεί να αναμείξουν γραμματικούς κανόνες, ή να χρησιμοποιήσουν λέξεις και από τις δύο γλώσσες στην ίδια πρόταση. Αυτό είναι συχνό φαινόμενο στην ανάπτυξη της διγλωσσίας.
• Όταν παρουσιαστεί η δεύτερη γλώσσα, ορισμένα παιδιά μπορεί να μη μιλούν τόσο πολύ όσο πριν για ένα διάστημα. Αυτή η «σιωπηλή περίοδος» μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες. Όμως και πάλι είναι συνηθισμένο φαινόμενο στην ανάπτυξη της διγλωσσίας και θα περάσει.
Τι πηγές θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω για να βοηθήσω το παιδί μου να είναι δίγλωσσο;
Βιβλία. Θα μπορούσατε να διαβάζεται στο παιδί και στις δύο γλώσσες. Μπορείτε να βρείτε βιβλία κάθε ηλικίας σε διάφορες γλώσσες στα βιβλιοπωλεία ή ακόμη να προμηθευτείτε από το διαδύκτιο. Κασέτες και δισκάκια μουσικής. Οι κασέτες και τα δισκάκια σε άλλες γλώσσες μπορούν να βοηθήσουν επίσης. Η παρουσίαση της δεύτερης γλώσσας μέσω του τραγουδιού είναι ένας σπουδαίος τρόπος, ο οποίος είναι και διασκεδαστικός/απολαυστικός. Βίντεο και δισκάκια τηλεόρασης. Υπάρχουν πολλά προγράμματα για παιδιά σε διάφορες γλώσσες. Συχνά τα προγράμματα αυτά διδάσκουν τα παιδιά αριθμούς, χρώματα, γράμματα και βασικό λεξιλόγιο. Προγράμματα εκμάθησης μιας γλώσσας. Τα παιδιά μπορούν επίσης να μάθουν μια δεύτερη γλώσσα μέσα από οργανωμένα γλωσσικά προγράμματα σε μικρές ομάδες διάμεσου του παιγνιδιού ή του νηπιαγωγείου από μικρή ηλικία.
Εάν το παιδί μου έχει πρόβλημα να επικοινωνήσει, θα πρέπει να χρησιμοποιήσω μόνο μία γλώσσα;
Σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή όταν το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στην επικοινωνία του, θα είναι καλύτερα να του μιλάτε στη γλώσσα στην οποία εσείς νοιώθετε πιο άνετα, τη μητρική σας ίσως γλώσσα. Αυτό είναι σωστό και όταν το παιδί χρησιμοποιεί μια άλλη γλώσσα στο σχολείο. Αλλά προσπαθήστε να μην κάνετε απότομες αλλαγές στη ρουτίνα ενός παιδιού διότι μπορεί να προκαλέσει δυσαρέσκεια και άγχος.
Εκείνο που είναι σημαντικό να θυμάστε, είναι ότι τα παιδιά τα οποία παρουσιάζουν δυσκολία στη γλωσσική ανάπτυξη και στις δύο γλώσσες, είναι τα παιδιά τα οποία χρειάζονται επαγγελματική αξιολόγηση λόγου και ομιλίας δηλαδή αξιολόγηση από λογοπαθολόγο/λογοθεραπευτή.
Στην αξιολόγηση ατόμων με πολιτιστικές και γλωσσολογικές διαφορές είναι σημαντικό για το λογοθεραπευτή να εξακριβώσει εάν το άτομο εκδηλώνει επικοινωνιακή διαταραχή ή επικοινωνιακή διαφορά ανάμεσα στη μητρική/ κυρίαρχη γλώσσα (Γ1) και στη δεύτερη γλώσσα (Γ2).
Η διαταραχή μπορεί να διαγνωστεί μόνο όταν το άτομο εκδηλώνει δυσκολίες σε όλες τις γλώσσες του/της. Εάν παρουσιάζονται διαφορές μόνο όταν μιλάει στη δεύτερη γλώσσα, τότε αυτές θεωρούνται γλωσσικές διαφορές. (Καμπανάρος Μ., 2007)
Η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται με δοκίμια που είναι κατάλληλα τόσο για την συγκεκριμένη γλώσσα, με όλες της τις ιδιαιτερότητες όσο και να είναι προσαρμοσμένα στην κουλτούρα της γλώσσας.
Σχετικά με το επίπεδο των γλωσσικών γνώσεων η διγλωσσία θεωρείται ως συνέχεια και όχι ως μια δίγλωσση/μονόγλωσση διχοτομία. Ένα άτομο μπορεί να έχει διαφορετικά επίπεδα ικανότητας στις διαφορετικές γλωσσικές λειτουργίες (ακουστική και γραπτή κατανόηση, προφορικός και γραπτός λόγος) και στους διαφορετικούς γλωσσολογικούς τομείς (μορφολογία, σύνταξη, φωνολογία, λεξική σημασιολογία).
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διγλωσσίας;
Ερευνητές αναφέρουν ότι είναι πλεονέκτημα το να είναι κάποιος δίγλωσσος. Μερικά από αυτά τα πλεονεκτήματα μπορεί να συμπεριλαμβάνουν:
• Να μπορείς να μαθαίνεις καινούργιες λέξεις ευκολότερα
• Να κάνεις εύκολα ομοιοκαταληξίες με λέξεις
• Να μπορείς εύκολα να σπάζεις τις λέξεις στους φθόγγους που την αποτελούν
• Να μπορείς να χρησιμοποιείς πληροφορίες με καινούργιους τρόπους
• Να ταξινομείς εύκολα λέξεις σε κατηγορίες
• Να βρίσκεις λύσεις σε προβλήματα
• Να έχεις καλή ικανότητα στο να ακούς και να προσέχεις όταν σου μιλούν
• Να σχετίζεσαι με άλλους
Στην πρόκληση της πολυ-εθνικής Ευρώπης τού σήμερα, το εφόδιο εκμάθησης μιας δεύτερης γλώσσας από το σπίτι είναι ότι καλύτερο δώρο μπορείτε να κάνετε για τα παιδιά σας.

Δέσπω Μηναΐδου, Λογοπαθολόγος

10 στοιχεία στην συμπεριφορά των γονιών που δηλώνουν υπερβολική προστασία

Η υπερπροστασία των γονιών μπορεί να εκδηλωθεί και να εκφραστεί με πολλούς τρόπους. Οι γονείς που ανησυχούν υπερβολικά να μη νιώσει το παιδί τους το αίσθημα της ματαίωσης και της απόρριψης είναι και αυτοί που το κρατούν “δέσμιο” των ανησυχιών τους.

Είναι σημαντικό το παιδί να εκπαιδεύεται στη ρεαλιστική αντιμετώπιση της ζωής, που λέει ότι η προσπάθεια είναι αυτή που δίνει τις μεγαλύτερες πιθανότητες για να κατακτήσουμε το στόχο μας. Παιδί ελεύθερο και ανεξάρτητο είναι αυτό που θα ξέρει να ανταπεξέλθει στις κυρώσεις που ενδεχομένως θα έχει μια συμπεριφορά του. Η εμπειρία της αποτυχίας βοηθά το παιδί να ωριμάσει και του δίνει κίνητρα για να προσπαθήσει περισσότερο.

Πότε λοιπόν πρέπει να ανησυχείς ότι ο προστατευτικός κλοιός που φτιάχνεις γύρω απο το παιδί σου είναι πολύ σφιχτός;

1. Όταν χωρίς το παιδί σου να έχει κάποια πιστοποιημένη δυσκολία μάθησης έχει παραπάνω εκπαιδευτές απο ότι πραγματικά χρειάζεται που το βοηθούν στα μαθήματα του σχολείου.

2. Όταν φαντασιώνεσαι πως το παιδί σου μπορεί να γίνει επαγγελματίας αθλητής, μουσικός ή οτιδήποτε άλλο έστω και αν κανείς προπονητής ή ειδικός του θέματος δεν έχει προβλέψει κάτι τέτοιο.

3. Όταν για ένα διαγώνισμα που θα έχει στο σχολείο το έχεις υποβάλλει σε διάφορα χρονοβόρα τεστ προετοιμασίας στο σπίτι.

4. Όταν αφού σε καλέσουν απο το σχολείο για την αποβολή που χρέωσαν στο παιδί σου, επειδή έκανε κάτι ανάρμοστο, εσύ φτάσεις με όλα τα μετάλλια και τις καλές κριτικές που έχει πάρει απο το νηπιαγωγείο για να τους πείσεις ότι δεν φταίει σε τίποτα.

5. Όταν συστηματικά αναλαμβάνεις τις δικές του ευθύνες και λύνεις τα δικά του προβλήματα πχ. ζητάς να δέσει τα παπούτσια του και επειδή αργεί αποτελειώνεις τη δουλειά.

6. Όταν είσαι διατεθειμένος να κάνεις ολόκληρο ταξίδι μέχρι το σχολείο για να του δώσεις το βιβλίο που ξέχασε στο σπίτι ώστε να μην το ανακαλύψει ο δάσκαλος του.

7. Όταν λύνεις εσύ τις “δύσκολες” ασκήσεις ή είσαι διατεθειμένος και ελαστικός στο να αντιγράψει απο το βιβλίο με τις απαντήσεις μόνο και μόνο για να μην εκτεθεί στη δασκάλα του ότι δεν ξέρει.

8. Όταν αφού τσακωθεί με κάποιον στο σχολείο, πηγαίνεις να ζητήσεις το λόγο απο το άλλο παιδί ή απο τους γονείς του παιδιού.

9. Όταν παρεμβαίνεις χωρίς να υπάρχει λόγος στο χώρο του και τα πράγματα του με τη δικαιολογία ότι ψάχνεις στοιχεία για να προλάβεις πιθανές “απειλές” που φαντάζεσαι ότι μπορεί να προκύψουν.

10. Όταν παρουσιάζεις αναληθή στοιχεία για τα κατορθώματα του παιδιού σου ώστε να ανεβάσεις το “κύρος” και την “αξία” του στους φίλους σου. Ότι και να έχει καταφέρει ενα παιδί είναι σημαντικό έστω και αν στα μάτια μας φαίνεται λίγο και ασήμαντο.

Oι γονείς πολλές φορές χρεώνονται τις επιτυχίες και αποτυχίες των παιδιών τους ως προσωπικές. Με αυτό το τρόπο ξεκινά ο φαύλος κύκλος: “όσο πιο πολλά πετύχει το παιδί μου τόσο πιο καλός γονιός είμαι εγώ”. Αυτό οδηγεί πολλές φορές σε αδιέξοδα και καλλιεργεί μηχανισμούς ελέγχου και εξουσίας που βαραίνουν την οικογένεια και τη σχέση παιδιού – γονιού.

Η αυτοπεποίθηση ενός παιδιού ενισχύεται μόνο μέσα απο τα βιώματα του και για αυτό είναι πολύτιμο να δείχνουμε υπομονή μέχρι να τα καταφέρει μόνο του. Το μέλλον του βρίσκεται μόνο στα δικά του χέρια.

Bασικοί τομείς των διαταραχών γραφής και ανάγνωσης.

 

Η λέξη δυσλεξία είναι ένας όρος πολύ γενικός που χρησιμοποιείται συνήθως για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες. Έτσι, όταν βλέπουμε ένα παιδί να κάνει ορθογραφικά λάθη λέμε, «μάλλον δυσλεξία θα είναι», το ίδιο κάνουμε και όταν δεν μπορεί να διαβάσει ή να γράψει καλά. Η έλλειψη εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών στον τομέα αυτό, αλλά και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που με πολύ ευκολία βαφτίζουν με έναν όρο που τους φαίνεται εύκολος, κάτι αρκετά πολύπλοκο όπως τα μαθησιακά προβλήματα, μπερδεύουν αρκετά το τοπίο. 

 

Οι πρώτοι λήπτες αυτής της γενίκευσης, είναι οι γονείς που σπεύδουν να χαρακτηρίσουν ή μη τα παιδιά τους με μια τέτοια ταμπέλα, χωρίς και οι ίδιοι να γνωρίζουν τι και πώς. 

 
Πριν μιλήσουμε για τις κυρίες μορφές δυσκολιών στη μάθηση, θα ήθελα να έχουμε το μυαλό μας ότι οποιοδήποτε σύμπτωμα έχει το νόημα του και όσο μένουμε στο πως θα το εξαλείψουμε και όχι στο τα σημαίνει για την ζωή μας και την οικογένεια μας, τότε θα βλέπουμε το δέντρο και θα χάνουμε το δασός.

Οι βασικοί τομείς των διαταραχών γραφής και ανάγνωσης έχουν ως εξής:

Δυσλεξίες και Δυσγραφίες

Καθαρή αλεξία (pure alexia)
Είναι η απώλεια της δυνατότητας του άτομου να γράφει χωρίς όμως να έχει χαθεί η δυνατότητας της ανάγνωσης. Συνήθως προκαλείται από εγκεφαλική βλάβη.

Επιφανειακή Δυσλεξία

Συμβαίνει όταν ένα άτομο έχει την ικανότητα να διαβάσει φωνητικά ( που διαβάζονται όπως ακούγονται) αλλά έχει δυσκολία στο να διαβάζει λέξεις που γράφονται « ανώμαλα».

Φωνολογική Δυσλεξία

Συμβαίνει όταν το άτομο μπορεί να διαβάσει οικείες και γνωστές του λέξεις αλλά δεν μπορεί να διαβάσει άγνωστες λέξεις ή συντομογραφίες.

Δυσλεξία σχηματισμού λέξης ( λέγεται και Δυσλεξία συλλαβισμού)

Είναι η δυσκολία του ατόμου να διαβάσει την λέξη χωρίς να χρειάζεται να διαβάσει ένα ένα τα γράμματα για να τα ενώσει.

Ευθεία Δυσλεξία

Είναι η δυσλεξία κατά την όποιο το άτομο λόγω εγκεφαλικής βλάβης δεν μπορεί να καταλάβει αυτά που διαβάζει.

Φωνολογική Δυσγραφία

Το άτομο δεν γράφει τις λέξεις όπως ακριβώς τις ακούει και δεν μπορεί να γράψει σωστά λέξεις με γράμματα που δεν προφέρονται ή προφέρονται διαφορετικά.

Ορθογραφική δυσγραφία.

Το άτομο γράφει όλες τις κανονικά γραμμένες λέξεις αλλά δεν μπορεί να γράψει τις λέξεις στις οποίες εισάγεται ένα ενδιάμεσο γράμμα αλλά δεν προφέρεται.

Πρόδρομος Ταράσης

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής

prodromos_tarasis@hotmail.com

http://psychologosgr.blogspot.com/

Φυσιολογική Δυσρυθμία ή Τραυλισμός; Πως να το αντιμετωπίσω;

Ο τραυλισμός είναι μία από τις πιο γνωστές, εύκολα παρατηρήσιμες και επιστημονικά μελετημένες διαταραχές ομιλίας. Ίσως ένας από τους λόγους που έχει μελετηθεί τόσο πολύ είναι η ιστορική της ύπαρξη σε διάφορες κοινωνίες. Ένα από τα πιο γνωστά άτομα που φέρεται να τραύλιζε είναι ο αρχαίος Ελληνας ρήτορας Δημοσθένης, που προσπάθησε να «ξεπεράσει» τον τραυλισμό του τοποθετώντας χαλίκια στο στόμα του όταν μιλούσε. Μαρτυρίες για προβλήματα στη ροή της ομιλίας υπάρχουν ακόμη για τον Μωυσή, τον αυτοκράτορα Κλαούντιο, τον Βασιλιά της Αγγλίας Γεώργιο τον VΙ (η ομιλία του οποίου πρόσφατα έγινε και θέμα κινηματογραφικής ταινίας), τη Marylin Monroe και για πολλούς άλλους διάσημους και μη. Η διαταραχή αυτή, παρατηρείται από τα αρχαία χρόνια και είναι υπαρκτή σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Αν και έχει μελετηθεί εκτενώς ειδικά τα τελευταία 70 χρόνια, παραμένει μία από τις πιο αινιγματικές και δύσκολα προσεγγιζόμενες διαταραχές ομιλίας. Παρόλα αυτά, σήμερα σίγουρα γνωρίζουμε πολύ περισσότερα από οποτεδήποτε άλλοτε, με αποτέλεσμα να μπορούμε να βοηθήσουμε αρκετά ασθενείς που εμφανίζουν τραυλισμό και κυρίως να βοηθήσουμε παιδιά στα αρχικά στάδια του φαινομένου να ΜΗΝ εμφανίσουν επίμονο τραυλισμό.

Τι είναι, όμως, ροή; Και πότε μία δυσκολία στη ροή ονομάζεται εξελικτικός τραυλισμός ή είναι απλά μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης (φυσιολογική δυσρυθμία); Ας δούμε αυτά τα ερωτήματα, ένα - ένα.

Ροή Ομιλίας και Εξελικτικός Τραυλισμός

Ροή είναι το χαρακτηριστικό της ομιλίας που μας επιτρέπει να μεταβαίνουμε ομαλά από έναν ήχο σε έναν άλλο, από μία συλλαβή σε μία άλλη, και από μία λέξη στην επόμενη (Guitar, 2006). Έτσι, αν για παράδειγμα κάποιος κάνει πολλές παύσεις, επαναλήψεις ήχων ή λέξεων, παρεμβολές (π.χ. μμμμ, εεεε) ή επιμηκύνσεις στους ήχους και στις λέξεις που λέει, η ροή της ομιλίας του θα είναι διακοπτόμενη ή αλλιώς γεμάτη δυσρυθμίες.

Ο εξελικτικός τραυλισμός είναι μία από τις διαταραχές ροής της ομιλίας που εμφανίζεται κατά την ανάπτυξη του παιδιού και χαρακτηρίζεται από διάφορες πολύπλοκες συμπεριφορές, που χωρίζονται αδρά σε βασικές και δευτερεύουσες. Οι βασικές συμπεριφορές που συναντώνται στον εξελικτικό τραυλισμό είναι συνήθως: -Οι επαναλήψεις ήχων, συλλαβών, λέξεων ή φράσεων (π.χ. κ κ κ κ άνω ή πι-πι-πιρούνι)
-Οι επιμηκύνσεις ήχων (π.χ. γγγγγγάλα, εεεεσένα)
-Τα μπλοκαρίσματα (π.χ. τ........ηλέφωνο)

 

Οι δευτερεύουσες συμπεριφορές μπορεί να είναι κάποιες από τις ακόλουθες:
-Παρεμβολές (π.χ. σήμερα πήγα εεεεε στο σπίτι εεεε της μαμάς)
-Αντικατάσταση φοβικών λέξεων με άλλες (π.χ. Θέλω π..... (θέλοντας να πει παγωτό) γλυκό)
-Σωματικές συνοδές συμπεριφορές (π.χ. κλείσιμο ματιών, κούνημα κεφαλής ή έντονη σύσπαση μυών του προσώπου πριν ή κατά τη διάρκεια ενός τραυλικού επεισοδίου, μιας δυσρυθμίας)
-Αρνητικά συναισθήματα και αυτοαντίληψη για την επικοινωνιακή ικανότητα Οταν ο εξελικτικός τραυλισμός εμμένει για πάνω από 3 έτη τότε δίνεται η ονομασία επίμονος εξελικτικός τραυλισμός (persistent stuttering).

Κατηγορίες Δυσρυθμιών και Εξελικτικού Τραυλισμού

Οι εξελικτικές δυσρυθμίες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε 5 κατηγορίες - στάδια ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων αλλά και την ηλικιακή ανάπτυξη του παιδιού. Τα στάδια αυτά ξεκινούν από τη Φυσιολογική Δυσρυθμία (που περιλαμβάνει διακοπές στην ομιλία με μικρή σχετικά συχνότητα), και φτάνουν στον Προχωρημένο Τραυλισμό που αφορά κυρίως εφήβους και ενήλικες που τραυλίζουν για χρόνια. Είναι πολύ σημαντικό ο ειδικός λογοπαθολόγος/λογοθεραπευτής που αξιολογεί τη ροή ομιλίας ενός παιδιού να γνωρίζει σε ποιο στάδιο - κατηγορία εντάσσεται η ροή του παιδιού. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να αφιερώσει τον κατάλληλο χρόνο για τη σωστή διάγνωση του παιδιού και να συλλέξει δείγματα ομιλίας από πολλά περιβάλλοντα (π.χ. κλινικό γραφείο, σπίτι, παιδική χαρά, σχολείο) και πολλαπλά στοιχεία από την οικογένεια και το ίδιο το παιδί. Η θεραπευτική αντιμετώπιση που θα προταθεί θα εξαρτηθεί ρητά από το σε ποια κατηγορία βρίσκεται ο ασθενής, γι αυτό και η αξία της σωστής διάγνωσης είναι ύψιστη.

Αρκετά συχνά, παιδιά μεταξύ 2 και 5 ετών εμφανίζουν αυτό που οι ειδικοί ονομάζουμε «παιδικό τραυλισμό». Πρόκειται για μία διαταραχή της ροής της ομιλίας, η οποία χαρακτηρίζεται από επαναλήψεις ή επιμήκυνση συλλαβών, λέξεων ακόμα και φράσεων. Επίσης, κάποιες φορές, συνοδεύεται και από μη λεκτικά χαρακτηριστικά, όπως έντονη κίνηση των ματιών (τικ).

Ένα μεγάλο μέρος αυτών των παιδιών, ξεπερνάει τον τραυλισμό περίπου μέχρι την ηλικία των πέντε ετών. Ωστόσο, για κάποια άλλα παιδιά ο τραυλισμός γίνεται μόνιμος, η ροή της ομιλίας τους παραμένει αργή και «μπλοκαρισμένη» και αυτό το χαρακτηριστικό τους συνοδεύει και στην ενήλικη ζωή τους.

Για τις διαταραχές ροής της ομιλίας δεν υπάρχει θεραπεία, υπάρχει όμως επιτυχημένη λογοθεραπευτική παρέμβαση! Λέμε δηλαδή πως ο τραυλισμός δεν φεύγει, αλλά διδάσκουμε πώς να τον αντιμετωπίσουμε όταν εμφανίζεται, χωρίς να αγχωθούμε περισσότερο και χωρίς να γίνεται αντιληπτός από τους συνομιλητές μας.

Τι γίνεται όμως με την παιδική ηλικία; Πότε εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια και πώς μπορούμε να τα διακρίνουμε;

Τα πρώτα σημάδια τραυλισμού, εμφανίζονται συνήθως περίπου στα δυο χρόνια, όταν πραγματοποιείται το «λεξιλογικό ξέσπασμα» στη ζωή ενός παιδιού. Το παιδί αρχίζει ξαφνικά να συνθέτει προτάσεις και να χρησιμοποιεί όλο και περισσότερες λέξεις και αυτό μπορεί να επηρεάσει τη ροή της ομιλίας του. Μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες ή μήνες, να είναι συνεχόμενος ή σποραδικός. Αποτελεί παράγοντα μεγάλου άγχους για τους γονείς, οι οποίοι ανησυχούν και δε ξέρουν πώς να τον διαχειριστούν, παρόλο που όπως προαναφέραμε, τις περισσότερες φορές ο τραυλισμός υποχωρεί από μόνος του.

Αν όμως ο τραυλισμός του παιδιού γίνεται ολοένα και εντονότερος και συνοδεύεται από μη λεκτικά χαρακτηριστικά (κινήσεις προσώπου και σώματος), καλό είναι να ζητήσουμε τη γνώμη ενός ειδικού, κατά προτίμηση μετά την ηλικία των τριών ετών.

Παρακάτω, αναφέρουμε μερικές σημαντικές συμβουλές για τον τρόπο που πρέπει να χειριστούν οι γονείς τον παιδικό τραυλισμό, μέχρι να απευθυνθούν σε λογοθεραπευτή:

              

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ

1. Επικοινωνήστε με τον Παθολόγο Λόγου & Ομιλίας εάν ανησυχείτε για την ομιλία του παιδιού σας, ιδιαίτερα αν το παιδί σας φαίνεται να αντιλαμβάνεται την έλλειψη ευχέρειας στο λόγο του ή αν αυτή η έλλειψη συνοδεύεται από σημάδια αγωνίας ή ματαίωσης.

2.Να το δέχεστε όπως είναι και να ΜΗΝ το απορρίπτετε.

3. Ν’ ακούτε προσεκτικά το παιδί σας όταν μιλάει. Να δίνετε προσοχή στο τι λέει το παιδί παρά στο πως το λέει.

4. Να χρησιμοποιείτε αργούς ρυθμούς για την δική σας ομιλία και να σταματάτε συχνά. Ένας αργός ρυθμός ομιλίας δίνει ένα καλό μοντέλο τρόπου ομιλίας στο παιδί σας. Επίσης να δίνετε στο παιδί σας περισσότερο χρόνο να καταλάβει τι λέτε και να διαμορφώσει τις σκέψεις του.

5. Να δίνετε ευκαιρίες στο παιδί σας να σας μιλάει χωρίς παρεμβολές /παρενοχλήσεις ή ανταγωνισμό από άλλα μέλη της οικογένειας

6. Να ελαττώνετε κάθε είδους πίεσης κατά την επικοινωνία. Για παράδειγμα, να περιορίζετε τον αριθμό των ερωτήσεων που κάνετε στο παιδί σας όταν οι ερωτήσεις αυτές απαιτούν να σας δώσει το παιδί μια άμεση απάντηση.

7. Να δίνετε στο παιδί σας αρκετή ώρα να μιλάει. Να ελαττώνετε την πίεση του χρόνου. Για παράδειγμα, να δίνετε στο παιδί σας χρόνο να απαντήσει μια ερώτηση πριν ρωτήσετε μια άλλη.

8. Να παρατηρείτε τις καταστάσεις κατά τις οποίες αυξάνεται ή ελαττώνεται η έλλειψη ευφράδειας του λόγου του. Ν’ αυξάνετε τις στιγμές εκείνες όπου το παιδί σας τείνει να έχει μεγαλύτερη ευφράδεια.

9. Ν’ αναγνωρίζετε ότι συγκεκριμένοι γλωσσικοί παράγοντες μπορεί να έχουν ένα αποτέλεσμα στην ευχέρεια λόγου. Για παράδειγμα, ο τραυλισμός μπορεί ν” αυξηθεί αν το θέμα συζήτησης δεν είναι γνωστό στο παιδί, δύσκολο να κατανοηθεί, ή αναφέρεται σε κάτι που συνέβη στο παρελθόν. Ο τραυλισμός μπορεί επίσης να γίνει μεγαλύτερος όταν χρησιμοποιείται πολύπλοκη γλώσσα.

10. Ν’ αναγνωρίζετε ότι συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να έχουν ένα αρνητικό αποτέλεσμα στην ευχέρεια λόγου: ανταγωνισμός στη συζήτηση,  χρονική πίεση, κούραση, καινούργιες καταστάσεις, όχι γνωστοί ακροατές.

ΤΙ ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΝΕΤΕ

1. Μην λέτε στο παιδί σας να μιλάει διαφορετικά. Μην λέτε, «Ηρέμησε», «Μίλα σιγά- σιγά», «Πάρε όσο χρόνο θέλεις» ή «Να σκέφτεσαι πριν μιλάς».

2. Μην δείχνετε ότι σας εκνευρίζει η ομιλία του παιδιού σας.

3.Μην το αναγκάζεται να μιλά ή να απαγγέλλει μπροστά σε ξένα άτομα. Γενικά ΜΗΝ βάζετε το παιδί σας σε καταστάσεις όπου η ομιλία του/της εκτίθεται.

4. Μην δείχνετε θλιμμένη/ος όταν το παιδί σας μιλάει χωρίς ευχέρεια.

5. Μην αποκαλείτε το παιδί σας «τραυλό».

6. Μην το διακόπτεται όταν μιλά. .

7. Μην κριτικάρετε ή διορθώνετε την ομιλία του παιδιού σας.

8. Μην ολοκληρώνετε τις προτάσεις του παιδιού σας.

9.Μην του επιτρέπετε να αποφεύγει τις υπευθυνότητες του. Χρησιμοποιήστε την ίδια πειθαρχία όπως με τα άλλα παιδιά.

10.Μην το βομβαρδίζεται με ερωτήσεις που αυξάνουν το άγχος του.

11.Μην του ζητάτε να χρησιμοποιήσει μία άλλη εύκολη λέξη στη θέση των λέξεων που των δυσκολεύουν.  Αυτό θα αυξήσει το φόβο του για ορισμένες λέξεις και φράσεις.

12. Σε καμία περίπτωση ΜΗΝ συζητάτε το πρόβλημα  του με άλλα άτομα μπροστά στο παιδί.

Άντρη Καντηλάφτη Λογοπαθολόγος / Λογοθεραπεύτρια